THƠ VÕ TẮC THIÊN: Nguyễn Ngọc Kiên dịch thơ

            Chúng ta từng biết đến Võ Tắc Thiên武則天 (624-705), một hoàng đế khét tiếng trong lịch sử Trung Hoa. Võ Tắc Thiên còn có tên là Võ Chiếu 武曌, quê ở Văn Thuỷ (文水) quận Tinh Châu (幷州); nay thuộc thhành phố Thái Nguyên tỉnh Sơn Tây (山西. Năm 14 tuổi được tuyển vào cung, tên của bà ban đầu là cái tên không may mắn nên được Đường Thái Tông đổi tên thành Võ Mỵ Nương 武媚娘 khi bà còn làm Tài Nhân trong cung. Khi lên ngôi Hoàng đế bà đổi tên thành Võ Chiếu 武曌, chữ Chiếu trong tên bà vốn là chữ chiếu 照 nhưng để may mắn bà đã tự tạo chữ mới (nhật nguyệt đương không 日月當空) và là một trong những chữ trong Võ Hậu Tân tự. Bà là nữ hoàng duy nhất trong lịch sử Trung Quốc đã lập ra triều đại của riêng mình, nhà Võ Chu 武周, và cai trị dưới cái tên Thánh Thần Hoàng Đế 聖神皇帝 từ 690 đến 705.  

            Trong cuộc đời của Võ Tắc Thiên, bà không chỉ là một người phụ nữ nắm đầy quyền lực mà còn là một thi sĩ đích thực. Trong “Toàn Đường thi” có sưu tập 35 bài thơ của bà viết trong thời gian bà cai trị, những lúc nhàn rỗi dạo trong cung. Trong sách “Tân Đường thi” thiên “Nghệ văn chí” có chép bà làm thơ từ nhỏ, có lưu lại “Thùy Củng tập” và “Kim Luân tập” song bị thất lạc nhiều bài. Nay lưu truyền lại có “Võ Tắc Thiên thi tập” gồm 58 bài. trọn vẹn. Thơ bà hay ở tứ và rất chân thành, giản dị vì vậy được nhiều người yêu thích. Xin giới thiệu hai bài thơ  của Võ Tắc Thiên qua bản dịch của Nguyễn Ngọc Kiên.

如意娘
看朱成碧思紛紛，

憔悴支離為憶君。
不信比來長下淚，

開箱驗取石榴裙。

Phiên âm:
NHƯ Ý NƯƠNG
Khán chu thành bích tứ phân phân
Tiều tụy chi li vị ức quân
Bất tín tỉ lai thường hạ lệ
Khai sương kiểm thủ thạch lựu quần.

(Dịch nghĩa:

Nàng Như Ý.

Trông màu đỏ hóa thành màu xanh trong lòng bối rối.

Thân hình tiều tụy đi vì nhớ chàng.

Nếu chàng không tin thiếp đã bao lần nhỏ lệ.

Thì chàng hãy mở chiếc rương đếm những chiếc quần thạch lựu [đã thấm đẫm nước mắt nàng]).

Bản dịch 1
Nhìn đỏ thành xanh thiếp nhớ chàng
Xác thân tiều tụy đến võ vàng.
Chẳng tin thiếp đã bao lần khóc
Hãy đếm quần hồng ở đáy rương!

Bản dịch 2
Nhìn xanh hóa đỏ võ vàng
Xác thân tiều tụy nhớ chàng khôn nguôi.
Bao lần thiếp khóc chàng ơi,
Hãy xem, lệ ướt quần nơi đáy hòm!

臘日宣詔幸上苑
明朝游上苑，

火急報春知。
花須連夜發，

莫待曉風吹

Phiên âm:
LẠP NHẬT TUYÊN CHIẾU HẠNH THƯỢNG UYỂN
Minh triêu du thượng uyển
Hoả cấp báo xuân tri.
Hoa tu liên dạ phát,
Mạc đãi hiểu phong xuy.

 Dịch nghĩa:

 Ngày 23 tháng Chạp vâng lệnh vua dạo chơi vườn thượng uyển.

Sáng sớm dạo chơi trong vườn Thượng uyển.

 Hỏa tốc báo cho mùa xuân biết.

Hoa suốt đêm phải nở.

Chứ đừng đợi đến gió sớm mai thổi.

Dịch thơ:
Sớm dạo vườn Thượng uyển
Mau báo mùa xuân hay
Suốt đêm hoa phải nở
Chớ đợi gió sớm mai.

Đầu đề bài này có sách chép là “明朝游上苑” (Minh triêu du thượng uyển).