ĐƯỜNG THI – CHỦ ĐỀ BIÊN TÁI (Kì 10): Nguyễn Ngọc Kiên chọn dịch và giới thiệu thơ

TS Nguyễn Ngọc Kiên

          CAO THÍCH

          Cao Thích 高適 (702-765) tự Đạt Phu 達夫, người Thương Châu (nay là tỉnh Hà Bắc). Năm Khai Nguyên thứ 22 (đời Đường Huyền Tông), ông theo giúp Tín An Vương lên biên tái đánh giặc Khiết Đan, sau đó lại đi du ngoạn ở vùng Hà Nam. Cho đến năm 40 tuổi, Cao Thích còn lận đận, sống đời áo vải lang thang đây đó. Sau đó được người cất nhắc, thi đỗ hữu đạo quan và được lên làm quan ở Trường An. Ông được giữ chức huyện uý. Tâm tính ông không hợp với chức này, thường làm thơ than thở. Sau đó thăng Tiết độ sứ ở Hà Tây. Khi An Lộc Sơn nổi loạn, ông tắt đường đến với Huyền Tông ở Hà Trì, dâng thư nói về nguyên nhân thất bại ở cửa ải Đồng Quan được làm Gián nghị đại phu. Sau có công đánh dẹp Vĩnh Vương Lý Lân, được Đường Túc Tông thăng tước hầu ở Bột Hải.

          Ông đi nhiều, thông cảm với nỗi khổ của dân chúng …

                                                      (Theo thiviennet)

九曲詞其二 - 高適

萬騎爭歌楊柳春，
千場對舞繡麒麟。
到處盡逢歡洽事，
相看總是太平人。

Phiên âm:

CỬU KHÚC TỪ KÌ 2 – CAO THÍCH

Vạn kỵ tranh ca dương liễu xuân,
Thiên trường đối vũ tú kỳ lân.
Đáo xứ tận phùng hoan hợp sự,
Tương khan tổng thị thái bình nhân.

Dịch nghĩa:

BÀI CA CỬU KHÚC KÌ 2 – CAO THÍCH

Hàng vạn lính kỵ tranh nhau hát ca ngợi liễu mùa xuân,
Cả ngàn đám múa lân kết bằng vải năm màu.
Chỗ nào cũng vui mừng,
Vì thấy nay đang an hưởng thái bình rồi.

Cửu Khúc: tên đất, nay ở phía nam hồ Thanh Hải, huyện Hoá Long, tỉnh Thanh Hải. Sông Hoàng Hà phát nguyên từ đây. Khoảng năm 707 (đời vua Trung Tông), giặc Thổ Phồn chiếm mất Cửu Khúc. Đến năm 753, tướng quân Ca Thư Hàn phụng mệnh vua Huyền Tông đem quân đánh lấy lại được. Bài này tả lúc hoan ca chiến thắng.

Dịch thơ:

BÀI CA CỬU KHÚC KÌ 2 – CAO THÍCH

Vạn kị tranh ca dương liễu xuân

Muôn nơi đang múa diễu kì lân

Đâu đâu cũng mừng vui khôn xiết

An hưởng thái bình khắp thế gian.

九曲詞其三

鐵騎橫行鐵嶺頭，
西看邏逤取封侯。
青海只今將飲馬，
黃河不用更防秋。

Phiên âm:

CỬU KHÚC TỪ KÌ 3

Thiết kỵ hoành hành Thiết lĩnh đầu,
Tây khan La Tá thủ phong hầu.
Thanh Hải chỉ kim tương ẩm mã,
Hoàng Hà bất dụng cánh phòng thu.

Dịch nghĩa:

BÀI CA CỬU KHÚC KÌ 3

[Ta] thống lãnh quân thiết kỵ đồn trú trên núi Thiết Lãnh,
hằng trông về thành La Ta [của địch] ở phía tây chờ cơ hội lập công phong tước.
Hôm nay dừng cho ngựa uống nước ở hồ Thanh Hải,
[nghĩ tới lúc thu sang] vùng thượng lưu sông Hoàng Hà đóng băng mà tìm cách phòng thủ mùa thu.

Dịch thơ:

BÀI CA CỬU KHÚC KÌ 3

Quân kị hoành hành  Thiết lĩnh đầu

Nhìn La Sa tây ngóng phong hầu

Thanh Hải hồ giờ cho ngựa uống

Hoàng Hà khỏi nghĩ phòng thu đâu.

別董大其一  - 高適

六翮飄颻私自憐，
一離京洛十餘年。
丈夫貧賤應未足，
今日相逢無酒錢。

Phiên âm:

BIỆT ĐỔNG ĐẠI KÌ 1 – CAO THÍCH

Lục cách phiêu diêu tư tự liên,
Nhất ly kinh Lạc thập dư niên.
Trượng phu bần tiện ưng vị túc,
Kim nhật tương phùng vô tửu tiền.

Đổng Đại: tức Đổng Đình Lan 董庭蘭, cầm sư trứ danh khoảng năm Thiên Bảo. Năm Khai Nguyên thứ 23 (735), Cao Thích lên Trường An dự thi, hai người năm quen và kết bạn. Hai bài "Biệt Đổng Đại" làm sau nhiều năm xa cách trùng phùng ngắn ngủi rồi lại từ biệt mỗi người một nẻo đông tây.
(Năm 747)

Dịch nghĩa:

TỪ BIỆT ĐỔNG ĐẠI KÌ 1 – CAO THÍCH

Đôi cánh phiêu diêu xót xa cho phận mình,
Lạc Dương xa cách chục năm rồi đấy.
Trượng phu bần tiện ai bằng tớ,
Đôi chén tương phùng mà chẳng đủ tiền.

Dịch thơ:

TỪ BIỆT ĐỔNG ĐẠI KÌ 1 – CAO THÍCH

 Đáng thương thay đôi cánh phiêu bồng,
Lạc Dương xa cách chục năm ròng.
Trượng phu nghèo túng ai bằng nhỉ,
Đôi chén tương phùng tiền cũng không.

別董大其二

千里黃雲白日曛，
北風吹雁雪紛紛。
莫愁前路無知己，
天下誰人不識君。

Phiên âm:

BIỆT ĐỔNG ĐẠI KÌ 2 – CAO THÍCH

Thiên lý hoàng vân bạch nhật huân,
Bắc phong xuy nhạn tuyết phân phân.
Mạc sầu tiền lộ vô tri kỷ,
Thiên hạ hà nhân bất thức quân?

Dịch nghĩa:

TỪ BIỆT ĐỔNG ĐẠI KÌ 2 – CAO THÍCH

Ngàn dặm mây vàng, ban ngày bóng nhạt
Gió bấc khởi nhạn (bay về nam), tuyết bời bời
Chớ buồn con đường phía trước không có người tri kỷ
Sao lại có người trong thiên hạ không biết đến anh.

Dịch nghĩa:

TỪ BIỆT ĐỔNG ĐẠI KÌ 2 – CAO THÍCH

Ngàn dặm mây vàng nắng tắt nhanh

Gió đông xua nhạn, tuyết rơi  quanh
Đừng buồn phía trước không tri kỷ
Thiên hạ ai người chẳng biết anh

東平路作其三

東平路作其三

清曠涼夜月，
徘徊孤客舟。
渺然風波上，
獨夢前山秋。
秋至復搖落，
空令行者愁。

Phiên âm:

ĐÔNG BÌNH LỘ TÁC KÌ 3 – CAO THÍCH

Thanh khoáng lương dạ nguyệt,
Bồi hồi cô khách chu.
Diểu nhiên phong ba thượng,
Độc mộng tiền sơn thu.
Thu chí phục dao lạc,
Không linh hành giả sầu.

Dịch nghĩa:

LÀM TRÊN ĐƯỜNG ĐÔNG BÌNH (KÌ 3) – CAO THÍCH

Trăng đêm mát trong vắt bao la
Thuyền khách lẻ loi trôi lững thững
Trên sóng gió mịt mù
Một mình mơ cảnh thu trên núi ngày trước
Nay thu đến chắc lại xác xơ tàn úa
Bỗng dưng khiến lòng người qua đường buồn ngẩn ngơ

Dịch thơ:

LÀM TRÊN ĐƯỜNG ĐÔNG BÌNH (KÌ 3) – CAO THÍCH

Bản dịch 1:

Trăng  trong vắt bao la

Thuyền khách lẻ trôi nhẹ

Trên sóng gió mịt mờ

Mình mơ núi thu trước

Thu nay cảnh lại xác xơ

Khiến lòng người những ngẩn ngơ nỗi sầu.

Bản dịch 2 :

Trăng đêm trong vắt bao la

Con thuyền khách lẻ trôi qua lững lờ

Trên sông sóng gió mịt mù

Một mình mơ cảnh núi thu bao giờ

 Thu nay cảnh lại xác xơ

Khách qua đường những ngẩn ngơ nỗi buồn.

Nguyễn Ngọc Kiên