 |
| Nhà thơ Nguyễn Thanh Lâm |
HƯƠNG DƯƠNG CẦM
Mưa vừa đủ cho hàng
cây nhỏ giọt
Như giọt cafe trắng
trong
Gió vừa đủ cho mưa
rơi nghiêng
Hòa tiếng dương cầm
ru trong đêm
Hà Nội đêm
Tiếng dương cầm lan
xa hương
Thơm thơm mùi nhớ
Vương vương dặm tình
Nghìn mắt lá, nghìn
ánh đèn đọng mưa chơm chớp
Tiếng dương cầm loang
loáng ướt
Ngập ngừng rơi
Bên kia sông Hồng mưa
có rơi
Tiếng dương cầm có
cùng hạt mưa thấm vào lòng đất
Phia bên này năm cưa
ô thao thức
Hay đang mơ giấc nhạc
dương cầm
Hà Nội đêm tỏa hương
dương cầm
Hương vừa đủ cho đời
tự cho là đủ
Hương lan xa đến đâu
tự mình thấu tỏ
Trong thế giới bao la
riêng một hương mình.
NGUYỄN THANH LÂM
LỜI BÌNH của Đặng
Xuân Xuyến:
Mở đầu bài
thơ là giọng thơ thiền, ngộ đạo thường thấy của nhà thơ: Lặng lẽ quan sát, lặng
lẽ chiêm nghiệm để lặng lẽ rút ra những kinh nghiệm sống trong cõi tạm của đời
người:
Mưa vừa đủ cho hàng
cây nhỏ giọt
Như giọt cafe trắng
trong
Gió vừa đủ cho mưa rơi
nghiêng
Hòa tiếng dương cầm
ru trong đêm
Ở đây, ở khổ
thơ này, tất cả sự vật, hiện tượng như cây cối, mưa, gió... đều vừa vặn, vừa đủ
để tạo nên một không gian đẹp, một khung cảnh thơ mộng, ấn tượng, rất Hà Nội,
mà cũng đậm chất triết lý Á Đông. Tuy là thế, người đọc vẫn sẽ thắc mắc sự phi
lý khi đọc đến câu: “Như
giọt cafe trắng trong” bởi thường thì người ta nói giọt cafe đen, giọt cafe
nâu... chứ chưa nghe ai nói“giọt cafe trắng trong” như nhà thơ Nguyễn Thanh Lâm đã
viết. Phi lý như thế nhưng lại rất có lý, bởi giọt cafe mà ông lặng lẽ quan sát là giọt cafe
của trời, của thiên nhiên, chứ không phải giọt cafe đen hay nâu của trần tục.
Chính giọt mưa đang tí tách nhỏ giọt trên cây kia khiến ông liên tưởng tới giọt
cafe, và với sự liên tưởng “ảo của thơ” ấy đã khiến giọt mưa trong thơ Nguyễn
Thanh Lâm thơ hơn, đẹp hơn trong mắt người cảm thụ. Phải quan sát thật kỹ, thật
tỉnh thì ông mới đưa được ra “nhận xét” độc đáo, chính xác, tinh tế như thế, và
mới có được những câu: “Mưa vừa đủ cho hàng cây
nhỏ giọt”/ “Gió
vừa đủ cho mưa rơi nghiêng”, đấy không chỉ là những
câu thơ mà còn là những chiêm nghiệm, những triết lý của cuộc sống, những ngộ
thức vềđạo của đời người. Vâng! Tôi rất tán đồng
với những điều ông viết nhưng thưa nhà thơ, biết cân đong đo đếm thế nào cho
vừa vặn, cho đủ đây? Thật khó, nào có dễ, thưa nhà thơ Nguyễn Thanh Lâm!
Khổ 2, là khổ
thơ tôi thích nhất bởi tình yêu của tác giả dành cho Hà Nội được nhà thơ nâng
niu, chắt lọc trong từng câu chữ, hình ảnh:
Hà Nội đêm
Tiếng dương cầm lan
xa hương
Thơm thơm mùi nhớ
Vương vương dặm tình
Nghìn mắt lá, nghìn
ánh đèn đọng mưa chơm chớp
Tiếng dương cầm loang
loáng ướt
Ngập ngừng rơi
Cái hay ở đây
là sự cảm của nhà thơ về mưa đêm Hà Nội. Nhà thơ
không chỉ nghe mà còn “ngửi” được, “nhìn” được hương mưa đêm dìu dịu của Hà Nội
qua bảng lảng, dìu dặt của tiếng dương cầm. Nhà thơ dùng: “Tiếng dương cầm lan xa
hương”, rất sáng tạo để dụ
người đọc nhẹ nhàng bước vào cõi nhớ thương rất riêng của ông, với những “Thơm thơm mùi nhớ/
Vương vương dặm tình”, chỉ có thể tìm thấy trong thơ Nguyễn Thanh Lâm.
Hà Nội đã
thẩm thấu vào con người ông, thành máu thịt của ông đến độ khi tiếng dương cầm
dìu dặt ngân lên đã khiến ông rạo rực về Hà Nội, khiến những nét vẽ của ông về
Hà Nội trong mưa đêm cựa quậy, trở nên huyền ảo, lung linh, đẹp đến liêu trai:
Nghìn mắt lá, nghìn
ánh đèn đọng mưa chơm chớp
Tiếng dương cầm loang
loáng ướt
Ngập ngừng rơi
Tiếng dương
cầm trong thơ của Nguyễn Thanh Lâm không còn là tiếng âm thanh của nhạc cụ, mà
thành hương của lòng, thành hồn của nhà thơ đã ôm lấy, quyện lấy Hà Nội, để vẽ
nên một Hà Nội gợi cảm, mềm mại. Câu thơ: “Nghìn mắt lá, nghìn ánh
đèn đọng mưa chơm chớp” đã hay, đã đẹp nhưng có
thể sẽ có ai đó nghĩ được, viết được giống thế nhưng để cảm được “Tiếng dương cầm loang
loáng ướt/ Ngập ngừng rơi” sống động đến mê hoặc như Nguyễn Thanh Lâm thì thật
khó, thật hiếm. Riêng khổ thơ thứ 2 này
đã là một bài thơ hay, hoàn chỉnh vềHương Dương Cầm trong mưa đêm Hà nội. Bài thơ hay và đứng
được trong tâm trí người đọc chính ở khổ thơ này!
Hai khổ cuối
của bài thơ là nỗi lòng trăn trở, thắc thỏm của nhà thơ với tình yêu của ông
dành cho Hà Nội, cho “người Hà Nội” của ông:
Bên kia sông Hồng mưa
có rơi
Tiếng dương cầm có
cùng hạt mưa thấm vào lòng đất
Phia bên này năm cửa
ô thao thức
Hay đang mơ giấc nhạc
dương cầm
Hà Nội đêm tỏa hương
dương cầm
Hương vừa đủ cho đời
tự cho là đủ
Hương lan xa đến đâu
tự mình thấu tỏ
Trong thế giới bao la
riêng một hương mình.
Nhịp thơ chậm
lại, giọng thơ trầm, lắng, dung dị và mộc mạc của ngôn ngữ đời thường, như thủ
thỉ tâm sự, nói chuyện để trải lòng. Nếu ở khổ thứ 2 là những hình ảnh liêu
trai, đẹp đến ma mị, được diễn đạt bằng cách nhìn nhận của tư duy phóng khoáng,
hiện đại thì ở 2 khổ thơ này, cách nhìn nhận và diễn đạt hình ảnh, lại bằng suy
nghĩ, triết lý rất phương Đông. Chất thiền đặc trưng của thơ ông ở khổ thơ 3 và
4 lại khiến người đọc tò mò, thích thú vì thấy cảm được thơ ông, hiểu được thơ
ông nhưng lại khó diễn đạt cho ra ý thành lời, đọc thơ mà như có cảm giác đang
chơi trò thách đố diễn đạt câu chữ với nhà thơ. Phải chăng vì điều đó
mà thơ Nguyễn Thanh Lâm kén bạn đọc!
Kết thúc bài
thơ là quan điểm của nhà thơ về cuộc sống: “Hương vừa đủ cho đời
tự cho là đủ/ Hương lan xa đến đâu
tự mình thấu tỏ”,đượm triết lý phương
Đông, triết lý của Lão Tử.
Tôi mãi phân
vân về câu kết của bài thơ vì 20 năm chơi với ông, tôi hiểu ông là người tự
trọng, khiêm nhường, sống trọng tình trọng nghĩa nhưng câu “Trong thế giới bao la
riêng một hương mình” thì rất dễ bị hiểu lầm là cao ngạo, coi mình là riêng
một vũ trụ nên tôi đã lướt qua, cố tình không đả động đến. Thế nhưng, trước khi
đưa bài lên trang, tôi lại phân vân, rồi tự trách: Nguyễn Thanh Lâm đâu có cao
ngạo? Ông ung dung điềm đạm nhìn đời đấy chứ! Hương Dương Cầm đã là hương “riêng của Hà Nội” chứ đâu
còn là của riêng của Nguyễn Thanh Lâm mà bảo ông là người kiêu căng! Lần nữa,
tôi lại tán đồng với quan điểm thấm đẫm triết lý phương Đông của ông về cuộc
sống: “Hương vừa đủ
cho đời tự cho là đủ/ Hương lan xa đến đâu tự mình thấu tỏ”.
Tôi không có
ý định bình thơ vì không có khiếu bình thơ nhưng vì đọc Hương Dương Cầm thấy hay quá, buộc lòng cầm bút để ghi
lại vài dòng.
*
Hà Nội, chiều
08.07.2017
ĐẶNG XUÂN XUYẾN
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét