Trẻ
ăn cắp, ăn trộm là một hành vi không tốt, phát triển về sau có thể vi phạm pháp
luật, là một trong những vấn đề các bậc cha mẹ quan tâm. Hành vi trộm cắp ở lứa
tuổi nhi đồng cũng không hiếm thấy, nhưng tình tiết nặng nhẹ khác nhau: trẻ
nhẹ, nói cho nghiêm túc thì không coi là trộm, trẻ nặng là đã hình thành thói
xấu trộm cắp. Tình trạng trộm cắp tùy lứa tuổi hoặc nguyên nhân khác nhau,
phương thức biểu hiện cũng khác nhau.
- Nguyên nhân trẻ ăn cắp
+ Để
thỏa mãn nhu cầu về vật chất:
Trẻ
4 - 5 tuổi cầm đồ của người khác chỉ thuần túy là do thích. Chúng chưa hiểu cái
gì là của mình, cái gì là của người khác, vẫn chưa hiểu được quy tắc đồ vật
người khác khi chưa cho phép thì không được tùy tiện lấy. Nhưng trẻ ở thời kì
này đã có sẵn năng lực biết phân biệt. Do đó, cha mẹ phải giúp con phân biệt đồ
vật của mình và của người khác và dạy cho con biết quy tắc đồ vật của người
khác là không được lấy.
Khi
một đứa con đã phân biệt được cái gì là của mình, cái gì là của người khác,
biết rõ cầm đồ vật của người khác là không đúng, không tốt, nhưng nhìn thấy đồ
vật của người khác đẹp, lại không tự khống chế được bản thân, cố ý lấy đồ vật
của người khác rón rén đưa về nhà mình đó là thuộc vào hành vi trộm cắp. Đối
với việc làm đó, cha mẹ không thể xem nhẹ bỏ qua, cũng không thể giải quyết thô
bạo, phải đối xử nhẫn nại, tìm phương pháp sửa chữa tốt đối với trẻ.
+ Trẻ
ăn cắp ảnh hưởng không tốt của gia đình:
Các
nhà tư vấn tâm lý phát hiện rất nhiều hành vi ăn cắp của trẻ có liên quan đến
giáo dục của cha mẹ và ảnh hưởng không tốt của gia đình.
Tuy
vấn đề là ở bản thân đứa trẻ, nhưng gốc rễ lại ở gia đình, cha mẹ. Ví dụ, cha
mẹ nhặt được của rơi, về nhà thích thú, con sẽ để ý và nhớ trong lòng, ngấm
ngầm học theo. Đó là mong muốn nhặt được của rơi dần dần tăng lên và rồi nhuốm
phải hành vi ăn cắp, ăn trộm. Khi cha mẹ phát hiện đựơc hành vi ăn cắp của con,
có cha mẹ làm ngơ không quản, có cha mẹ đánh đập tàn bạo, kết quả của những
việc làm đó thường sẽ làm con đi theo đường cực đoan, trượt dốc xa hơn. Cần
phải nói rằng con ăn cắp, cha mẹ có phần trách nhiệm.
+ Ăn
cắp là một loại phản xạ có điều kiện:
Trong
quá trình tư vấn các nhà tâm lý học đã phát hiện: trước khi trẻ ăn cắp chúng
thường có những hành vi không tốt như nói dối, ghét học, hút thuốc, trốn học...
Nếu những hành vi không tốt đó, không được phát hiện và giáo dục kịp thời rất
dễ phát triển thành hành vi ăn cắp. Nói chung, trước hết là ăn cắp trong nhà,
một khi đã thành công thì từ trong nhà dần dần chuyển sang ăn cắp ngoài xã hội.
Từ ăn cắp vặt phát triển thành những thói quen xấu hễ thấy vật gì của người
khác, không quản có cần hay không, đều phải ăn cắp cho được. Cũng có nghĩa là
ăn cắp đã hình thành phản xạ có điều kiện.
+ Ăn cắp vì đời sống bần cùng- xã hội sa đọa:
Trong
xã hội còn phân giai cấp, trẻ em nghèo khó ăn cắp để kiếm sống, trẻ em hư hỏng
ăn cắp để thỏa mãn nhu cầu vui chơi, nước ta ngày nay tệ nạn xã hội đó vẫn còn
nhiều và ảnh hưởng của nó không dễ xóa bỏ được. Cho nên, trẻ em ăn cắp vì
nguyên nhân nói trên vẫn còn khá nhiều, tạo thành một tệ nạn mà biện pháp giáo
dục bình thường không thể sửa chữa được. Chính quyền phải tổ chức những nhà
trường đặc biệt để cải huấn các em. Cha mẹ nên hợp tác với chính quyền để hoàn
thành tốt công việc cải huấn đó.
Ngoài
những lý do trên, cũng còn có những nguyên nhân phức tạp khác làm dẫn đến những
hành động trên. Trẻ giận dữ hoặc chúng muốn người khác quan tâm đến chúng. Hành
động ăn cắp phản ánh những vấn đề khó khăn và căng thẳng mà chúng gặp phải ở
nhà, ở trường, hoặc trong quan hệ bạn bè. Một số trẻ ăn cắp vì chúng cảm nhận
hành động đó như một lời kêu gọi giúp đỡ khi bị tử thương về tình cảm hoặc bị
cha mẹ đánh đập.
Bác
sĩ tâm lý Mary-C.Ghentile, bang MaryLand
- Sửa chữa hành vi ăn cắp của trẻ
như thế nào?
+ Bồi dưỡng quan niệm phải, trái:
Trẻ
ăn cắp, tuyệt đại đa số đều bắt đầu từ sự thiếu hiểu biết đạo đức chính xác. Do
đó, đối với việc sửa chữa loại trẻ này trước hết phải giúp chúng hình thành
quan niệm phải trái đúng đắn, bắt đầu từ sự nhấn mạnh cảm giác phải trái. Muốn
làm được điều này cần phải xuất phát từ trình độ nhận thức thực tế của chúng
dần dần nâng cao, phải làm cho trẻ hiểu được ăn cắp là một hành vi không tốt,
nếu hôm nay chỉ ăn cắp vặt, thì ngày mai có thể ăn cắp lớn hơn, rồi dần dần sẽ
đi vào con đường tội phạm. Như vậy, thông qua giáo dục nhiều lần, bồi dưỡng
quan niệm phải trái cho trẻ sẽ làm tăng thêm quyết tâm cải tà quy chính của
chúng.
+ Xác
lập lòng tin, bảo vệ lòng tự tôn:
Trẻ
có hành vi ăn cắp, có lòng tự tôn hay không? Rất nhiều người cho rằng, những
đứa trẻ này giáo dục nhiều lần không chịu cải tạo, căn bản không có lòng tự
tôn. Kì thực không như vậy bởi vì đòi hỏi được sự tôn trọng của người khác là
đòi hỏi cơ bản của con người, trẻ cũng không ngoại lệ. Cha mẹ phải bảo vệ lòng
tự tôn của con, phải cố gắng kéo chúng ra khỏi con đường lầm lỗi nếu không
chúng sẽ không phân biệt được phải trái, chứng nào tật ấy, lấn sâu vào lỗi lầm.
Cha me phải xuất phát từ nguyện vọng chân thành được tôn trọng, bảo vệ, cố gắng
khai thác ưu điểm của trẻ, áp dụng nhiều biện pháp biểu dương, khen thưởng, tín
nhiệm, thắp sáng lòng tự tôn của chúng, gợi dậy cảm giác vinh dự cho trẻ, loại
trừ tình cảm đối kháng, xác lập lòng tin tiến thủ.
+ Tạo lập cơ hội tỉnh ngộ, thúc đẩy tâm lý biến chuỷên:
Khi
đứa trẻ phạm sai lầm nhưng sau qua giáo dục, nhận thức được sai lầm và muốn sửa
chữa sai lầm, thì gọi đó là sự tỉnh ngộ. Cha mẹ nên tạo cơ hội tỉnh ngộ
cho trẻ có hành vi ăn cắp. Ngòai việc động viên tinh thần cho trẻ, cha mẹ phải
làm cho con hiểu rõ hành vi ăn cắp là xấu xa. Một khi thấy con sửa chữa, cha mẹ
phải kịp thời nắm bắt cơ hội khẳng định cho con, làm cho con chuyển biến.
+ Tăng cường việc củng cố thói quen hành vi mới:
Trẻ
có hành vi ăn cắp, sau khi tiếp thu giáo dục, có lúc có cải tạo thay đổi. Khi
hành vi mới chưa được củng cố, trong thời gian ngắn hành vi cũ vẫn có thể ảnh
hưởng tới trẻ. Nếu trẻ có thói quen ăn cắp, do không sửa chữa triệt để, khi
chúng có cơ hội lại tiến hành ăn cắp, mà không làm chủ được. Nhất là khi có sự
lôi kéo của bạn bè, lại có thể làm những điều sai trái khác. Do đó, khống chế
điều kiện bên ngoài một cách thích đáng, trong một thời gian thích đáng, giúp
cho trẻ tránh xa những sự lôi kéo mê hoặc nào đó là rất quan trọng và thông qua
giáo dục để cho chúng quyết định lòng tin và quyết tâm đấu tranh với sai lầm.
Khi trẻ đã có tiến bộ, cha mẹ phải kịp thời biểu dương, khen thưởng, cổ vũ.
Nhưng khi trẻ “tái phát” cha mẹ cũng không nên sốt ruột lo lắng quá mà phải kiên
trì thuyết phục, phê bình để trẻ cảm thấy hổ thẹn, động lòng tự giác sửa chữa
sai lầm.
Như vậy có thể thấy nếp sống
gia đình là thành trì bảo vệ trẻ chống lại mọi tật xấu, trong đó có tật ăn cắp.
Nếu cha mẹ tổ chức được nếp sống tốt thì những đứa trẻ trong gia đình sẽ trở
thành những đứa con ngoan. Nhưng nếu cha mẹ đã sơ hở, công việc giáo dục có
phần lỏng lẻo và các con đã sinh tật ăn cắp thì các bậc làm cha làm mẹ phải
bình tĩnh, giữ thái độ giáo dục, đồng thời chỉnh lại nếp sống cho con.
*.
VŨ THỊ HƯƠNG MAI
Địa chỉ: Khu tập thể Tổng
công ty 319
quận Long Biên, thành phố Hà
Nội.
Email:
huongmai8081@yahoo.com.vn
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét