 |
| Đặng Xuân Xuyến |
Tập sách QUẢNG
NGÃI - Câu thơ nặng tình cố thổ của tác giả Lê Ngọc Trác được viết theo lối
giới thiệu thân thế và sự nghiệp văn học của 31 “hồn thơ” xứ Quảng dưới dạng
phê bình và cảm nhận văn học. Đây là tập sách thứ 7 của tác gia Lê Ngọc Trác (tác gia: tác giả của
nhiều tác phẩm, nhiều đề tài), là “khối trầm tích tình yêu” của những người
con Quảng Ngãi luôn đau đáu về nơi “chôn nhau cắt rốn”, nơi luôn được thầm nhắc
đến với lòng tự hào và thành kính: núi Ấn sông Trà.
Tuy là viết về thân thế
và sự nghiệp của các chân dung văn học với mục đích phục vụ cho việc khảo cứu
chân dung văn học nhưng tác giả Lê Ngọc Trác không viết theo lối phân mục tiểu
sử (thân thế) và sự nghiệp như các tác giả khác từng làm mà ông làm mềm hóa đi,
giảm bớt sự khô cứng của lối viết giáo khoa - khảo cứu bằng cách loại bỏ sự
phân mục A, B, C... đồng thời chuyển các yếu tố nghiên cứu thành các yếu tố cảm
nhận, biến các “thông điệp” về thân thế và sự nghiệp của các chân dung văn học
khô khan thành những bài cảm nhận văn học dung dị, liền mạch, tạo tâm lý nhẹ
nhàng, thoải mái cho bạn đọc khi tiếp cận các chân dung văn học. Hiểu đơn giản
và ngắn gọn là ông không dùng lối viết biên khảo truyền thống mà khéo léo lồng
tiểu sử các chân dung văn học vào các bài viết phê bình và cảm nhận văn học,
bằng tư duy và ngôn ngữ của người nghiên cứu khoa học. Đây là thành công của
tác giả Lê Ngọc Trác khi mà biên khảo là một thể loại văn chương dễ viết nhưng
lại rất khó thành công!
Bên cạnh một số bài viết
khá sâu về thân thế và sự nghiệp của nhân vật lịch sử, như: Danh thần Trương Đăng
Quế - Một tâm hồn thơ nặng lòng với quê hương, Nguyễn Vỹ - Nhân chứng của một
thời,... thì đa phần là những bài viết, tác giả Lê Ngọc Trác hướng bạn đọc
chú trọng vào những tìm tòi khám phá, những thành công của các chân dung văn
học đã có đóng góp ít nhiều cho diện mạo văn học nước nhà, ông chỉ “đá đưa”
chút ít về tiểu sử nhân vật để bạn đọc biết thêm hoặc lấy đó làm tài liệu khảo
cứu với lượng thông tin vừa đủ về một chân dung văn học. Với cách viết như vậy,
bạn đọc được cảm nhận đầy hơn, sâu hơn “sự nghiệp” văn học của các chân dung
văn học mà tác giả Lê Ngọc Trác vẫn làm tròn được tiêu chí của tập sách: cung
cấp những thông tin vừa đủ về thân thế và sự nghiệp của nhân vật như một công
trình biên khảo. Thành công này của tác giả Lê Ngọc Trác là thành công mà ngay
cả những người viết sách chuyên nghiệp cũng không dễ dàng có được, trong khi
ông chỉ là “một tay chơi ngang”, viết sách bởi sự đam mê rất Lê Ngọc Trác: viết
để được học.
Điều thú vị khi đọc QUẢNG NGÃI - Câu thơ
nặng tình cố thổ là tác giả Lê Ngọc Trác đã rất khéo khái quát chân dung
nhân vật qua việc đặt tên tiêu đề của bài viết,
ví dụ: Nguyễn Vỹ -
Nhân chứng của một thời, Thanh Thảo với những câu thơ mềm mại mà mãnh liệt,
Nguyễn Thánh Ngã “gõ” vào cõi nhân gian, Trần Phố khúc tâm tình đậm tính nhân
văn, Nguyễn Tấn On - Thấm đẫm hồn quê, Vũ Hồ với "Nỗi buồn trăm năm", Nguyễn Minh Phúc -
"Nhắn quê xa lắc tiếng kêu thầm".... Chỉ mới đọc tiêu đề
bài viết, bạn đọc cũng đã có thể hiểu được cốt cách của chân dung văn học hoặc
phần nào thấy được diện mạo của nhân vật mà tác giả Lê Ngọc Trác sẽ khắc họa.
Với cách viết nhẹ nhàng,
cô đọng và xúc tích nhưng theo góc nhìn và cách đánh giá công tâm của người
nghiên cứu khoa học, tác giả Lê Ngọc Trác đã phác họa các chân dung văn học (xứ
Quảng) trong QUẢNG
NGÃI - Câu thơ nặng tình cố thổ bằng những nét vẽ chân thực, những cảm nhận
tinh tế và những cảm kích khách quan, chân thành.
 |
| Lê Ngọc Trác |
Mời đọc những
trích dẫn:
- “Trong thơ Khắc Minh, âm
tiết, giai điệu như những lời ru ngọt ngào, làm dịu đau thương lòng người trong
bối cảnh chiến tranh. Có lẽ, đây là nét riêng trong thơ của Khắc Minh so với
những người cùng thời. Phần lớn, thơ của Khắc Minh không mang nặng những dằn
vặt khổ đau, cô đơn hoang lạnh, rên rỉ quằn quại. Thơ Khắc Minh nhẹ nhàng, tràn
đầy tình yêu trong cuộc sống.”
“Khắc Minh không triết lý
vụn trong thơ, không đánh đố người đọc bằng câu chữ bí hiểm. Thơ của ông âm
hưởng ca dao mượt mà, như những câu hò ba lý của quê hương miền Ân Trà” (Khắc Minh - Ngọt ngào
lời ru dưới chân Thiên Bút).
- “Đứng trước những câu thơ
của Nguyễn Minh Phúc được viết ra từ nỗi nhớ quê hương tha thiết của anh, chúng
ta không cần phải "bình giảng lý luận". Ai mà đi tìm lý lẽ của con
tim. Chúng ta cứ đọc, thấm và đồng cảm với tác giả. Những người sống xa quê như
thấy mình cùng cảnh ngộ, nỗi niềm...”. (NGUYỄN MINH PHÚC - "Nhắn quê
xa lắc tiếng kêu thầm")
- “Đọc thi phẩm "Mưa
hoang" của Hà Quảng, người đọc cảm nhận những cơn mưa ướt từng câu thơ,
thấm đẫm cả những trang thơ... Nào những cơn "mưa thơm" trên cánh
đồng lúa ,đồng hoa chốn quê nhà yêu thương, mưa thơm ngát hương trên dòng sông
Trà, sông Vệ, "mưa tháng Bảy, mưa tháng ba..." và "một trời mưa
nhớ" đến quặn lòng ở những phương trời cách biệt. Chúng ta còn bắt gặp
những cơn "mưa hoang" trong cuộc đời mình mà một thời "lời môi
ngọt ngào", một thời đã xa "chạm vào nỗi nhớ". ("Mưa hoang"
đầy nỗi nhớ trong thơ HÀ QUẢNG)
- “Sau khi đọc nhiều bài
thơ của Vũ Hồ, tôi nhận ra một điều: Ông là một người tài hoa trong thơ, nhưng
trong toàn bộ thơ của ông thể hiện một nỗi cô đơn - cô đơn đến tận cùng.” (VŨ HỒ với "Nỗi
buồn trăm năm")
Tuy là viết QUẢNG NGÃI - Câu thơ
nặng tình cố thổ bằng sự đam mê, không chịu áp lực bởi “chuyện cơm áo gạo
tiền” làm ảnh hưởng tới độ sắc bén, mềm dẻo, linh hoạt của ngòi bút nhưng Lê
Ngọc Trác không hoàn toàn phó mặc cho cảm xúc dẫn dắt ngòi bút mà ông đã “điều
phối” những cảm xúc, “cầm cương” những thăng hoa cảm xúc để cái tôi của tác giả
Lê Ngọc Trác đứng ở vai trò của người tổng kết, ở vị trí của một hướng dẫn viên
luôn nhiệt tình đồng hành cùng bạn đọc. Đấy là sự khéo léo, cũng là thành công
của ngòi bút Lê Ngọc Trác trong việc truyền tải “ý đồ” của tác giả Lê Ngọc Trác
đến với bạn đọc qua từng bài viết, xuyên suốt “QUẢNG NGÃI - Câu thơ nặng tình
cố thổ”.
Với tình yêu dành cho quê
hương luôn lớn, tác giả Lê Ngọc Trác đã cố dồn ép để đẩy niềm tự hào về quê
hương Quảng Ngãi cao hơn, xa hơn, qua số gương mặt được tập hợp trong tập sách
lên con số 31, vô hình chung, những gương mặt được chúng tôi ví là “những trái
chín ép”, “những trái tình cảm”, đã làm QUẢNG NGÃI - Câu thơ
nặng tình cố thổ thành sự chọn lọc của tình cảm, dễ dãi, khiến cấu trúc tác
phẩm bị xộc xệch, gương mặt các chân dung văn học trong tập sách trở nên mất
cân đối. Theo thiển ý của người viết, tập sách chỉ nên dừng ở con số 23 gương
mặt thì hợp lý hơn.
Đọc nhiều và viết nhiều là
ưu điểm của ông. Viết bằng tấm lòng là điểm sáng của ông nhưng trong các bài
viết của ông, đâu đó vẫn xuất hiện một vài hạn chế: chỉ nêu hiện tượng sự việc
mà không dẫn giải bản chất của hiện tượng sự việc dù chỉ ở sự gợi mở, lưu ý bạn
đọc, ví dụ như: “Thơ Nguyễn
Thánh Ngã đọc xong ghim lại trong lòng người yêu thơ. Anh đã tạo được phong
cách của mình trong thơ. Thơ Hai-ku của Nhật Bản có qui luật về số từ, nhưng
khi làm thơ Haiku, Nguyễn Thánh Ngã đã có những cách tân đầy sáng tạo. Những
bài thơ Haiku của Nguyễn Thánh Ngã có một nét rất riêng. Dường như Nguyễn Thánh
Ngã muốn tạo ra một trường phái thơ riêng của mình. Chính vì vậy, có lúc các
bạn yêu thơ gọi thơ Haiku của Nguyễn Thánh Ngã là thơ "Ô haii" (Ô
hay!)”. Đọc cả bài viết, bạn đọc
không tìm được câu trả lời: “cách tân đầy sáng tạo”,
“nét rất riêng”, “trường phái thơ riêng”
của Nguyễn Thánh Ngã là thế nào. Tuy không nhiều, không lớn nhưng những “hạt
sạn” như thế không nên xuất hiện trong các bài viết của cây bút đã dày dạn bản
lĩnh như tác gia Lê Ngọc Trác vì sự xuất hiện một vài hạn chế như thế đã vô
tình làm giảm tính thuyết phục của cả bài viết.
Và đấy cũng là hạn chế mà
tác gia Lê Ngọc Trác cần khắc phục để những tác phẩm của ông được tròn trĩnh
hơn.
*.
Hà Nội, chiều 06 tháng
10 năm 2017
ĐẶNG XUÂN XUYẾN
.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét