 |
| Nhà văn Lê Mai |
Có
tiếng gõ cửa rụt rè. Ông Nhân nhẹ nhàng đỡ vợ nằm xuống giường rồi vội vàng ra
mở cửa. “Ai thế nhỉ?” Ông tự hỏi mình. Gần 20 năm nay, từ ngày ngưng nghỉ “chèo
đò”, ông đã quá quen với cảnh bến mình đìu hiu, quạnh vắng.
Trước
mặt ông là một người khách lạ, người gày gày, da mai mái nhưng thần thái vẫn
rực lên những nét quyền uy, lịch lãm.
-
Thầy có phải là thày Nhân không ạ? Người khách lạ rụt rè hỏi.
-
Vâng. Tôi là Nhân. Ông gặp tôi có việc gì ạ?
-
Thầy không nhận ra em sao?
Ông
Nhân chăm chắm nhìn người khách rồi khẽ lắc đầu. Nhưng vẫn có những nét gì ngờ
ngợ trong ông. Từ ngày về hưu tới giờ, thi thoảng ông vẫn có trò cũ tới thăm,
nhưng đa phần những trò đó thủa nhỏ đều là những học sinh cá biệt, không ai có
thần thái oai phong chững chạc như người khách này. Song nét mặt này.... Ông cố
lục trong ký ức....Rồi ông bật lên câu:
-
Ông... Ông có phải là giáo sư tiến sĩ THIỆN TÀI.....trưởng....trưởng ban....
Ông...vẫn lên vô tuyến nói...nói hay lắm....nói hay lắm......
-
Thiện Tài là danh xưng thôi. Em là thằng Thất còm, con ông Chánh Đức ở Đậu Xá -
Mỹ Xuyên, học trò cũ của thầy ở trường Quyết Thắng đây mà, thầy còn nhớ không?
-
Ối giời....Nhớ! Nhớ chứ! Đúng là vật đổi sao dời....Vào nhà đi! Vào nhà đi! Làm
quan to đến thế này mà còn nhớ tới thày là quý lắm, hiếm lắm đó!
Ông
Thiện Tài hớn hở bước vào nhà. Ông đưa mắt nhìn quanh cái không gian mờ mờ ẩm
thấp. Đúng như ông dự đoán: nhà thầy nghèo, nghèo quá! Đồ vật duy nhất trong
căn nhà này còn có thể bán được cho đồng nát là chiếc Tivi LG 14 inch đã cũ, cũ
lắm. Còn các vật dụng khác thì....cho cũng khó có người nhận. Thương thày, mắt
ông Thiện Tài bỗng nhoè đi. Ông thầm nghĩ: Biết làm sao được... Người lao động
lương thiện....Lương ba cọc ba đồng lại còn tính thương người....
Ông
Thiện Tài lễ phép đón chén nước ông Nhân đưa bằng hai tay rồi khẽ đưa lên miệng
nhấp nhấp vẻ hài lòng. Ông Thiện Tài kín đáo nhìn cái chén và cả thứ nước trong
chén. Ông mủm mỉm cười, nghĩ: Có lẽ đến vài chục năm nay chưa ai có đủ dũng cảm
mời ông uống nước như thế này. Đợi cho ông học trò đặt chén nước xuống bàn, ông
Nhân mới thủng thẳng nói:
Đời tôi, đến hôm
nay đã ba lần đổi tỉnh, sáu lần đổi nhà mà anh vẫn biết tôi ở đây thì cũng tài.
À mà, Thiện Tài cơ mà. Thiện tới đâu, Tài tới đâu mà làm quan to thế?
-
Danh xưng hão thôi mà thày. Thày còn lạ gì thói đời, thiếu cái gì thì khát cái
đó. Thiện tài gì đâu mà thày hỏi cho em xấu hổ. Nói thầy thông cảm, suốt cuộc
đời này chưa có lúc nào em dám quên ơn thày. Ngày đó không có mươi lon gạo thầy
cho, không có lời dặn của thầy: Khó mấy cũng không được bỏ học thì em đâu có
được như bây giờ. Vì bận mưu sinh chưa đến thăm thầy cô được, em rất hối hận.
Nhưng mỗi bước biến đổi của thày em đều biết rõ. Bệnh của cô có khá lên được
chút nào không thầy? Thày cho em vào thăm cô ít phút.
-
Bà ấy vừa chợp mắt. Chúng mình đừng làm phiền bà ấy. Mươi năm gần đây bà ấy cứ
quên quên, nhớ nhớ; người ngợm chân tay cứ run run, rẩy rẩy. May mà tôi về hưu
có thời giờ săn sóc không thì....Nghĩ cũng thấy xót xa, anh ạ. Giá mà mình có
tiền thuốc thang, bồi bổ tốt hơn thì...Nhưng đào đâu ra anh. Lương hưu trong
cái thời gạo châu củi quế này, khoẻ mạnh còn khốn khó thì nói gì đến ốm đau.
Ông
ngừng nói, hai mắt nhắm nghiền như đang lạc vào cõi mộng. Rồi ông bỗng như bừng
tỉnh, nở một nụ cười mụ dạy, ngượng nghịu nói tiếp:
-
Xin lỗi anh, kể lể miên man. Bệnh của tuổi già mà. Thôi, nói chuyện khác đi
-
Vâng! Thưa thày, gần năm chục năm nay em cứ canh cánh trong lòng câu hỏi: Ngày
ấy, thày dám sai thằng Dũng mang gạo và lời nhắn tới cho nhà em, thày có sợ
không? Trí - Phú - Địa – Hào đào tận gốc, trốc tận rễ cơ mà. Đã trí thức lại
còn tiếp tay cho phong kiến đế quốc thì cầm chắc tru di tam tộc rồi.
-
Sợ chứ anh. Ngày ấy, người ta còn dám vận động con dâu tố bố chồng hiếp dâm man
rợ khác gì tội đốt sách chôn học trò của Tần Thuỷ Hoàng, thì việc gì họ không
dám làm. Thân bại danh liệt là cái chắc.
-
Cuộc cách mạng diễn ra trên một nền văn hoá phong kiến, lại còn bị thực dân đế
quốc ngu dân thì tránh sao khỏi những biến tướng trở thành quái thai của lịch
sử. Trong bối cảnh ấy, dám hy sinh thân mình để cứu những người không máu mủ
ruột rà, không dây mơ rễ má thì thật lá khí phách, thạt là dũng cảm. Ơn ấy,
nghĩa ấy em làm sao trả nổi.
-
Đừng phức tạp hoá sự việc lên như vậy. Hành động của tôi đối với gia đình anh
lúc đó có gì là anh hùng, nghĩa hiệp, đâu dám sánh với khí phách anh hùng, hào
kiệt của kẻ: Giữa đường thấy chuyện bất bình chẳng tha. Nó chỉ đơn giản là:
Người lương thiện thấy người lương thiện sa cơ lỡ vận thì gồng mình, tái mặt mà
giúp, được đến đâu hay đến đó, thế thôi. Tình người mà anh. Theo tôi biết, bố
mẹ anh là người có học, học cao là đằng khác, lại là người nhân đức chỉ trị
bệnh cứu người. Tổng mình lúc bấy giờ
nếu lôi lão đội Nhương ra tố thì sẽ ít oan hơn, ít ức hơn. Tôi nói vậy
vì thực chất lão đội Nhương cũng chỉ là kẻ phu phen tạp dịch ở bên Tây. Về nước
có chút của cải hơn những người nông dân kiệt quệ ở làng, lại do ít học nên
nhiều lúc lão ra vẻ ta đây ngông nghênh, lấc cấc nên có nhiều người khinh,
người ghét. Nhưng chẳng hiểu sao, đúng lúc đó lão ấy lại bỏ làng ra đi. Thế
chẳng nhẽ lại là tôi à? Thế là bố mẹ anh phải vào thế chỗ. Việc nó chỉ thế
thôi. Mà tôi hỏi khí không phải: Hôm nay anh sang tôi chơi hay còn có việc gì?
-
Có. Em còn muốn nhờ thầy giúp cho một việc. Chẳng biết thày có sẵn lòng giúp
cho không?
-
Có việc gì anh cứ nói. Tôi không có thói quen rào trước đón sau. Giúp được đến
đâu tôi sẽ cố đến đấy.
-
Việc của Dũng thày ạ.
-
Dũng nó có việc gì?
-
Thưa thày, dạo này Dũng nó ốm lắm. Chung quy chi tại cái nghèo thôi thầy ạ.
Bệnh nó, nếu có tiền thuốc men chu đáo thì đâu đến nỗi. Nhưng nhà nó nghèo lắm,
nghèo đến mức chi có ruồi muỗi đến chơi thôi. Em có tiền muốn giúp nó, nhưng
biết nó sẽ không nhận. Chết nó cũng không nhận, khái tính lắm. Thày ạ! Em muốn
nhờ thày lấy số tiền em đã chuẩn bị để thuốc thang tẩm bổ cho nó. Chỉ có cách
duy nhất này mới cứu được nó thôi. Em biết, vợ chồng nó không dám từ chối sự
giúp đỡ của thày đâu. Thày giúp em cứu nó nhé.
-
Của người phúc ta. Tiền của anh, ơn tôi được. Tôi không bao giờ làm thế đâu.
-
Thày ạ, cứu bệnh như cứu hoả. Nó khỏi bệnh rồi, thày trò mình cùng nói cho nó
rõ, có gì thày phải lăn tăn.
-
Ừ.... ừ...Thế cũng được.
-
Em cảm ơn thày!
Vừa
nói ông Thiện Tài vừa thò tay vào cặp, rút ra một bọc nilon to cỡ chừng vài
viên gạch, hai tay lễ phép đưa ông Nhân.
Không
giơ tay đón gói quà, ông Nhân dè chừng hỏi:
-
Gói gì đấy anh?
-
Thưa thày, gói tiền.
Ông
Nhân trợn tròn mắt nói:
-
Tiền! Tiền mà nhiều thế này sao? Anh mang về đi. Sau này cần dùng tới đâu ta
mang theo đến đó cho gọn anh ạ.
-
Nhưng... Nhưng mai em phải đi công tác xa rồi. Dăm bữa nửa tháng nữa em mới về.
-
Đưa tiền cho vợ con giữ, khi nào đi công tác về, đến đây ta cùng đi.
Mặt
ông Thiện Tài bỗng nhiên buồn rười rượi. Ông nói nhỏ và chân thành:
-
Thày ạ. Vợ con em đã bỏ em lâu rồi. Hiện nay họ đang làm ăn ở Mỹ. Giàu lắm.
Giàu tới mức không còn tình người. Khi thong thả em sẽ thưa hết chuyện để thày
rõ. Em sống độc thân đã lâu rồi.
Ông
Nhân khẽ thở dài, nói:
-
Thôi, đưa tôi giữ cho. Công việc xong nhớ đến đây ngay ta cùng đi anh nhé. Nhớ
đến ngay đấy. Để tiền nhiều trong nhà tôi sợ lắm. Anh thông cảm cho tôi.
Đợi
thầy nói hết câu, ông Thiện Tài đột ngột đứng dậy, khẽ ghì thày vào lòng, mắt
ông nhoè lệ. Rồi cũng đột ngột ông chào thày ra về. Có một cái gì đó tồi tội,
thê lương.....
***
Hơn
2 tháng nay, ông Nhân không dám đi đâu lâu, tưới rau cũng vội vàng, đi chợ cũng
quáng quàng vội vã. Ông lo. Thời gian đầu ông lo đống tiền lù lù trong tủ, nhỡ
mất cắp thì mang tiếng cả đời. Đào đâu ra tiền mà trả. Rồi còn căn bệnh của
Dũng. Dũng nó mắc bệnh gì? Cứu bệnh hơn cứu hoả. Nhanh một ngày. Chậm một
ngày.... Rồi thời gian sau ông lo sang Thiện Tài. Công tác gì mà lâu thế? Có
trục trặc gì không? Cỡ quan ấy nếu gặp
mệnh hệ gì thì thiên hạ đã ầm lên rồi. Ông ngồi nhà đợi trò mà long như thiêu
như đốt. Ngu quá! Dốt quá! Sao hôm ấy ông không ghi lại số điện thoại của Thiện
Tài, không hỏi địa chỉ cơ quan, không hỏi địa chỉ nhà ở..... Giờ đây ông chẳng
biết liên hệ với ai. Ông chỉ còn cách ngồi chờ... chờ.... và chờ...
Có
người đến. Ông lao ra cửa. Người khách lạ nhìn ông từ đầu xuống chân rồi nhẹ
nhàng hỏi:
-
Thày có phải là thày Nhân không ạ?
-
Vâng. Tôi là Nhân. Anh đến có việc gì?
-
Dạ. Có lá thư anh Thiện Tài gửi thày.
Người
khách đưa lá thư cho ông rồi về ngay. Ông Nhân lập cập đeo kính rồi mở thư ra
đọc. Lá thư viết:
“ Thưa thày! Khi thày cầm trên tay lá
thư này thì em đã vĩnh viễn đi xa. Em đã chết.”
Luồng
dương khí thoát nhanh khỏi cái cơ thể vốn đã già, lại còn suy dinh dưỡng của
ông Nhân. Ông rã rời tay chân. Ông lặng người, mặc mấy giọt cặn lệ nhoè tan đi
trong đôi mắt. Lặng người một lúc, ông run rẩy đọc tiếp:
“ Cái chết đối với em không đột ngột.
Nó đã được các giáo sư lừng danh dự đoán chính xác tới tận ngày.
Thưa thày!
Lần vừa rồi em đến thăm thày, thày có
hỏi “Thiện đến đâu, Tài đến đâu mà làm quan to thế?”
Thày ơi, thời này có phải thời Lê Thánh
Tông đâu mà thày nhắc đến Thiện, Tài. Quan trường là chiến trường khốc liệt, vì
chính nó đẻ ra quyền lực - tiền tài - danh vọng. Ở đó không có chỗ cho lương
thiện, hiền tài. Đời em là một chuỗi dài
các sự dối trá. Như lẽ tự nhiên, càng làm quan to lời nói dối càng đậm nét chân
thành. Chắc thày còn nhớ ngày em đến thăm, em có gửi thày một số tiền để thày
trò mình chuẩn bị đến thăm Dũng. Đó là lời nói dối cuối cùng của đời em đấy.
Dũng nó đã hy sinh từ năm Mậu Thân, chưa vợ, chưa con. Biếu được số tiền để
thày cô phần nào bớt được sự khốn khó trong cuộc sống chồng chất khó khăn này
làm sự ra đi mãi mãi của em trở nên thanh thản. Đời mình cũng có lúc làm được
việc nghĩa nhân, theo mong muốn của thày.
Thày ơi! Đến lúc chết em mới hiểu lời
dạy của thày: Học để làm Người chứ không phải học để làm Quan.
Làm Người thì ií tiền, ít quyền và khốn
khổ.
Làm Quan thì nhiều tiền, nhiều quyền
nhưng khốn nạn.
Nếu có kiếp sau, phải lựa chọn hai cái
khốn, thì em xin vui lòng đứng vào phe những người khốn khổ. Khốn đấy! Khổ đấy!
Nhưng thanh thản, thấm đẫm tình người. Còn khốn nạn thì.... Chỉ nghĩ tới đó em
đã rùng mình...
Để minh chứng cho sự giác ngộ của mình,
em có gửi cho anh em trong cơ quan bài thơ sau, thày xem có được không nhé:
MẶT
TRỜI XANH
Đừng
cho phủ hoa lên mộ của Anh
Đó
là sự dối trá.
Cả
đời Anh chưa một lần vinh quang tử tế
Sao
hôm nay hoa nhiều đến thế?
Tầng
tầng – lớp lớp đè tức ngực Anh.
Em
hãy xem
Những
bông hoa biết thẹn
Những
vòng hoa biết xộc xệch héo tàn
Đốt
cho anh nén nhang
Đốt
càng nhiều càng tốt.
Lửa
sẽ làm cạn khô những giọt nước mắt cá sấu
Lửa
sẽ thiêu cháy những lời nói dối chân thành
Lửa
sẽ làm môi trường quanh anh thanh sạch.
Lần
đầu tiên trong đời, Anh thấy: MẶT TRỜI XANH.
Thày ơi! Những kỷ niệm ấm áp về thày,
tình thày, đời thày đã mở cho em (một ông quan - một kẻ đang hấp hối), một cuộc
đời mới với trang đầu bằng lá thư này, với những lời nói thật...”
Đặt
lá thư xuống bàn ông Nhân thờ thẩn ngứơc cặp mắt hoen rỉ nhìn vào khoảng không
mờ ẩm trước mặt. Không gian bổng chuyển màu ngọc bích xanh suốt mang mang... và
phía xa, xa thẳm của không gian ngọc bích một đốm sáng nhập nhoà nhấp nháy như
vẩy như gọi ông... mông lung, mờ ảo. Ông vật người ra nghế cố ghìm tiếng thở
dài. Tiếng thở buồn, tê tái như hơi thở của rừng già heo hút.
LÊ MAI
p 703 – N5A khu
đô thị Trung hoà Nhân chính phường Nhân chính
quận Thanh xuân-
Hà nội
đt : 0422153125
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét