ĐÊM YÊN DŨNG
Trên trời cao
một ngôi sao nhấp nháy
như ánh mắt người yêu ta thuở
ấy
hẹn chờ nhau
xao xuyến buổi ban đầu.
Đồi bạch đàn
gió lao xao trong lá
ái ân niềm tâm sự
ngàn xưa.
đất cựa mình bồi hồi nhịp thở
ấm hơi người luống bắp, bãi
dưa.
Gió tạm biệt đồi cây
lá theo ngừng tâm sự.
đất say nồng giấc ngủ từ lâu
Trên trời cao
giọt sao còn thức
vẫn nhấp nháy nhìn
vẫn đợi chờ
chung thủy đến ngàn sau
Trần Mỹ Giống
LỜI BÌNH CỦA CHÂU THẠCH
Nhà thơ Trần Mỹ Giống còn là một nhà văn, quê
Xuân Trung – Xuân Trường – Nam Định, hiện quản trị trang
tranmygiong.blogspot.com. Bài thơ “Đêm Yên Dũng” đã được nhà phê bình văn học
Phạm Đức Nhì nhận xét thi pháp của bài thơ qua bài viết “Thi Pháp Bài Thơ “Đêm
Yên Dũng” của Trần Mỹ Giống”. Yên Dũng là địa danh của một huyện thuộc tỉnh Bắc
Giang.
Châu Thạch tôi tình cờ đọc bài thơ thấy rất
hay, nên chỉ xin mạo muội viết những cảm nhận chủ quan của mình theo những cảm
xúc mà bài thơ đem đến cho tôi, mong được tán thán cho thỏa lòng những ngôn từ
trong thơ mà con tim và thớ thịt tôi rung động.
Vào
khổ thơ đầu tiên ta dễ dàng thấy Trần Mỹ Giống chỉ cho ta một ngôi sao nhấp nháy, lung linh trên bầu trời đêm, như
ánh mắt người yêu đã một lần hẹn thề, hẹn chờ ở cái tuổi “Xao xuyến buổi ban đầu:
Trên
trời cao
một
ngôi sao nhấp nháy
như
ánh mắt người yêu ta thuở ấy
hẹn
chờ nhau
xao
xuyến buổi ban đầu.
Khổ
thơ đầu có ý thơ, tứ thơ thật dễ hiểu, chính sự dễ hiểu đó làm cho bất cứ ai đọc
thơ cũng thấy được một bầu trời tuyệt đẹp, bầu trời đó nằm trọng tâm trí của mỗi
người, nằm trong kỷ niệm êm đềm của một đêm nào đó, hay của một tháng năm nào
đó mà ta từng nằm gối đầu trên cánh tay, nhìn lên khoảng trống bao la có ngàn
vì sao nhấp nháy.
Bầu
trời đó nằm trong kỷ niệm của người lính, nằm trong kỷ niệm của anh công nhân,
hay kỷ niệm của một người từng đi trên dòng sông, từng nằm trong cánh rừng, hay
công trường hay nông trường nào đó. Nếu ai đọc thơ, nhớ đến lời hẹn thề với em
một thuở xa xưa thì khổ thơ thổi vào tâm hồn ta một làn gió se lạnh, mang đến
cho ta một chút khoái lạc trong nỗi niềm thương nhớ.
Những
câu thơ trên đây dễ thật dễ, thanh thật thanh, nhưng có khác gì bức tranh mở rộng
một khung trời, nhắn nhủ mỗi người quay lại ký ức, đi về thuở yêu thương. Trần
Mỹ Giống từng là một người lính, chất lãng mạn trong thơ nếu đem vào cho đời
lính thì nó lại càng lãng mạn, thì nó lại càng thi vị đến không bút nào tả được.
Qua
khổ thơ thứ hai, một bức tranh vô cùng độc đáo
được vẽ lên bởi cây cọ vẽ điểm xuyết một khung cảnh cô liêu có mang hồn
đất trời thao thức trong đêm:
Đồi
bạch đàn
gió
lao xao trong lá
ái
ân niềm tâm sự
ngàn
xưa.
đất
cựa mình bồi hồi nhịp thở
ấm
hơi người luống bắp, bãi dưa.
Đọc
khổ này không ai không tưởng tượng ra đồi thoi thỏi, cây bạch đàn trùng điệp,
gió như hơi của đất trời bay qua từng kẻ lá. Vạn vật trong thơ như có linh hồn,
như có thân thể để cựa mình, ẩn mình trong luống bắp, bãi dưa mà thở ra, tưởng
đến những vì sao trên trời như đôi mắt người xưa còn quyến luyến với minh.
Hai
chữ “ái ân” ở đây không có nghĩa dục tình. “Ái ân niềm tâm sự” là sự hòa hiệp
thanh tao của đất trời tự ngàn xưa mà Thượng Đế tạo ra, là sự nhuần nhuyễn
trong sự sống của muôn vật, là sự đồng một thể như hiểu tiếng lòng của thi nhân
giữa trời xanh, sao sáng, rừng bạch đàn và tiếng gió lao xao.
Thi
nhân nhìn thấy ngôi sao như ánh mắt người yêu thuở ấy nhìn ta, lòng ấm lại và
không gian cũng đồng cảm với lòng người, nên “Đất cựa mình bồi hồi nhịp thở/ Ấm
hơi người luồng bắp, bãi dưa”. Hơi người làm ấm luống bắp bãi dưa là hơi ai vậy?
Phải chăng là hơi ấm trong mắt người tình năm xưa đã chiếu xuống từ ngôi sao nhấp
nháy, làm cho muôn vật trở nên tràn đầy sự sống.
Đây
là một khổ thơ đúng nghĩa trác tuyệt, nó hòa hợp được tâm trạng người vào khung
cảnh trời đất, nó đem sự ái ân trong lành vô biên của cuộc tình “Xao xuyến buổi
ban đầu” vào cuộc ái ân của đất trời trong phút giây này.
Rồi
thì sự lao xao của rừng cây bạch đàn dừng lại, đất cựa mình dừng lại, vạn vật
chìm vào tĩnh lặng, nhưng con tim không dừng lại, nó nhảy chậm lại, nó nhảy chậm
lại để được tồn tại mãi mãi cùng vạn vật đến ngàn sau. Để làm chi vậy? – Để
chung thủy đợi chờ em!:
Gió
tạm biệt đồi cây
lá
theo ngừng tâm sự.
đất
say nồng giấc ngủ từ lâu
Trên
trời cao
giọt
sao còn thức
vẫn
nhấp nháy nhìn
vẫn
đợi chờ
chung
thủy đến ngàn sau
Nhà
thơ không còn là nhà thơ, nhà thơ bây giờ là nhạc sĩ, đã phổ một cung trầm cho
dàn giao hưởng vừa nhộn nhịp của mình trở nên êm dịu, khiến cho ngàn trái tim
chùng xuống, trong yên lặng thụ hưởng tình yêu nồng nàn trong giấc ngủ, tức là
giấc thụy du đời đời, đến ngàn sau.
Trời
đất còn ngủ, muôn vật còn ngủ nhưng với nhà thơ, tình yêu không ngủ bao giờ, nó
vẫn thức khi “Đất say nồng giấc ngủ từ lâu” và yêu trong giấc thụy du ngàn năm
chung thủy của nó.
Đọc
khổ thơ này. tự nhiên làm tôi nhớ đến bài thơ “Mùa Xuân Chín” của Hàn Mạc Tử.
Hàn Mạc Tử tả một buổi bình minh đẹp vô cùng: “Trong làn nắng ửng khói mơ tan/
Đôi mái nhà tranh lấm tấm vàng/ Sột soạt gió reo tà áo biếc/ Trên dàn thiên lý
bóng xuân sang”. Rồi Hàn Mạc Tử tả tiếng hát của thiếu nữ: “Tiếng ca vắt vẻo
lưng chừng núi/ Hổn hển như lời của nước mây/ Thầm thỉ với ai ngồi dưới trúc/
Nghe ra ý vị và thơ ngây”.
Tất
nhiên ở đây Trần Mỹ Giống không tả miền nông thôn đẹp như Hàn Mạc Tử. Nhà thơ như
tả một miền nông thôn nghèo với phong cảnh khô hơn, và tiếng hổn hển trong thơ
Trần Mỹ Giống cũng khác với Hàn Mạc Tử. Trong thơ Hàn Mạc Tử, tiếng hổn hển
“như lời của nước mây”. Trong thơ Trần Mỹ Giống tuy không dùng tiếng “hổn hển”
nhưng tiếng hổn hển nằm trong toàn bộ bài thơ và tiếng hổn hển đó không “như lời
của nước mây” mà chính nó là lời của nước mây. Lời hổn hển ấy thầm thỉ với rừng
bạch đàn, với luống bắp, vơi bãi dưa rồi chìm xuống trong yên lặng để suy tư, để
tưởng nhớ về một cuộc tình đi qua trong đời. Lời trong lòng thi nhân trở thành
lời của nước mây, phát xuất vì một vì sao như mắt em nhấp nháy trên bầu trời
cao và đến lúc lời ấy nín lặng “đến ngàn sau” cũng dưới vì sao ấy. Vì sao ấy đã
trở thành “Giọt sao thao thức/ Vẫn nhấp nháy nhìn”, nên mối tình vẫn tỉnh lặng
cùng không gian, ấp ủ trong lòng thi
nhân và trong vạn vật cho đến ngàn sau.
Bài
cảm nhận nầy tôi viết trong một giờ không chỉnh sửa theo triều dâng của cảm xúc
trong lòng. Tôi có thể viết thêm về nó không biết bao giờ cho hết và viết mãi
suốt đêm nay nếu có người chịu đọc.
Đây
là một bài thơ rất ngắn nhưng rất dài, vì nó chất chứa một mối tình trong không
gian rộng lớn, nó chung thủy với một mối tình đến ngàn năm sau và nó cô đọng sự
bao la sự trường tồn, vẻ đẹp của thiên nhiên, của tâm hồn vào trong 3 khổ thơ với 19 câu thơ ngắn gọn./.
Châu Thạch
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét