Bạn Trần Xuân Tân (Xuân Trung), bạn Phan Văn Chính (Xuân Phương), cụ Nguyễn Quý Chiến (Hà Nội) có câu hỏi cùng nội dung:
- Các cụ cao niên ở quê nói, và trong sách “Trà Lũ xã chí” của cụ Lê Văn Nhưng cũng viết rằng quê gốc tổ tiên dân Trà Lũ là từ làng Phượng Lũ (Hưng Yên) (Có người lại nói là ở Thanh Trì, Hà Nội bây giờ) chuyển về khai hoang định cư lập ra làng Trà Lũ. Nhưng chúng tôi không tìm được địa danh Phượng Lũ ở tài liệu nào cả. Ý kiến bác thế nào?
Trần Mỹ Giống xin trao đổi:
Trong cuốn “Trà Lũ xã chí” của cụ Lê Văn Nhưng có nói quê gốc của các cụ đến khai phá Trà Lũ (TK15) là làng Phượng Lũ. Ở mục “Lập làng” trong cuốn “Trà Lũ xã chí”, cụ Lê Văn Nhưng có đoạn viết:
“Tương truyền rằng: Xã ta có từ thời Lê Hồng Đức…”… “Lại nói: Từ Phượng Lũ di cư tới. Nhưng cũng không biết được đích xác như vậy”. (Bản dịch của nhà nghiên cứu Hán Nôm Đỗ Hữu Trác, nhà xuất bản Tôn Giáo, 2019)
Như vậy, chính cụ Lê Văn Nhưng cũng không khẳng định chính xác quê gốc các cụ khai phá Trà Lũ là Phượng Lũ.
Tra trong các sách danh bị lãm, địa chí hiện còn tới ngày nay cũng không thấy địa danh Phượng Lũ.
Vậy tên làng gốc của TRÀ LŨ có phải là Phượng Lũ không? Tên làng gốc của Trà Lũ đúng ra là gì?
Tôi xin đưa ra hai cơ sở tham khảo sau:
1- Trong dân gian làng Trà Lũ còn lưu truyền câu ca nhắc nhở con cháu nhớ về làng cũ của tổ tiên:
“Chữ KIM đổi lấy chữ TRÀ
Còn một chữ LŨ để mà làm ghi”.
Như vậy, nếu theo truyền khẩu của bà con Trà Lũ thì làng gốc của Trà Lũ là làng Kim Lũ.
2- Tra khảo các sách địa danh thời phong kiến thì thấy có 11 làng KIM LŨ, trong đó một làng thuộc tổng Chiêu Lai, huyện Đường Hào, phủ Thượng Hồng, trấn Hải Dương. Một làng thuộc tổng Khương Đình, huyện Thanh Trì, phủ Thường Tín, trấn Sơn Nam Thượng. Hai làng này phù hợp với truyền khẩu của nhân dân Trà Lũ.
Vậy địa danh Phượng Lũ là sai? Điều này cũng không thể khẳng định như vậy được. Theo thiển nghĩ của tôi, sách danh bị lãm hiện còn phần nhiều ra đời trong thời Nguyễn. Do vậy, các địa danh được thống kê hiện tại thời Nguyễn. Còn từ thời Lê về trước rất khó khẳng định có thay đổi hay không. Cụ thể địa danh Kim Lũ thời Nguyễn cũng là địa danh thời Lê, hay là Phượng Lũ đến triều Nguyễn mới đổi ra Kim Lũ?
Xét truyền khẩu của nhân dân Trà Lũ, làng cũ của các cụ khai phá Trà Lũ là Phương Lũ, tôi nghĩ không thể nói các cụ bịa ra được. Tôi đoán định: Thời Lê, trước hoặc khi các cụ tổ về khai phá Trà Lũ thì làng gốc của các cụ gọi là Phượng Lũ. Sau đó hoặc khi đó đã đổi thành Kim Lũ. Vì thế, Kim Lũ chính thức được ghi nhận trong các sách danh bị lãm là địa danh hành chính nhà nước, còn Phương Lũ thì không… Tương tự như Trà Lũ ngày nay không có tên trong bản đồ hành chính nhà nước, mà tên mới là Xuân Bắc, Xuân Phương, Xuân Trung…
Kết luận: Khả năng lớn gọi tên làng gốc của Trà Lũ là Phượng Lũ hoặc Kim Lũ đều không sai.
Trần Mỹ Giống
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét