ĐỌC “LUNG LINH TÌNH ĐẦU” TẬP THƠ PHƯƠNG TẤN / Châu Thạch

 

Nhà thơ Phương Tấn

 

       Nhà thơ Phương Tấn là một chân dung văn học sống và viết đều đẹp. Thiết nghĩ không cần giới thiệu ông nhiều ở đây để bài viết thêm dài. Bởi vì giới yêu mến thi ca không mấy ai không biết Phương Tấn, và ai không biêt Phương Tấn là một điều thiếu sót, nên tự tìm hiểu về nhà thơ để giàu thêm kiến thức.

       “Lung Linh Tình Đầu” là tập thứ 2 nằm trong “Thơ Phương Tấn Tuyển Tập 1”. Tuyển tập 1 gồm có 154 bài thơ được chọn từ 6 tập thơ, mỗi tập thơ có một tên khác nhau. “Lung Linh Tình Đầu” có 46 bài thơ được sáng tác từ năm 1960 đến 2020, chiếm 40 trang trong gần 350 trang của tuyển tập 1.

Nhà thơ Phương Tấn sinh năm 1946, như thế bài thơ đầu tiên trong “Lung Linh Tình Đầu” làm năm 14 tuổi và bài thơ cuối trong “Lung Linh Tình đầu” ông làm khi đã 74 tuổi. Bây giờ xin quý bạn đọc cùng tôi, ta hãy đi vào từng giai đoạn của “Lung Linh Tình Đầu” thử xem nó có lung linh không và lung linh như thế nào. Tất nhiên ta chỉ lấy một vài bài thơ tiêu biểu để cảm nhận chớ không thể đem hết 46 bài thơ của “Lung Linh Tình Đầu” đứa vào đây được.

       Trong tập thơ “Lung Linh Tình Đầu” nhà thơ Phương Tấn còn ghi chú riêng có 3 phần. Phần có chủ đề “Lung Linh Tình Đầu” gồm 13 bài thơ lục bát, mỗi bài 4 câu. Phần có chủ đề “Ngọt Ngào Bướm Hót Giữa Lòng Thế Gian” gồm có 18 bài thơ lục bát, mỗi bài 4 câu. Phần nầy đã được nhạc sĩ Lam Duy chia 18 bài thơ làm 3 phần, mỗi phần phổ thành một ca khúc mang tên Bóng Duyên 1, Bóng Duyên 2, Bóng Duyên 3, ca sĩ Tâm Thu trình bày. Phần thứ 3 là những bài thơ còn lại, phần nầy thơ nhiều thể loại và không có chủ đề chung.

       Bài thơ đầu tiên của Lung Linh Tình Đầu nhà thơ Phương Tấn làm ở độ tuổi thiếu niên (chắc là ở tuổi 14) là bài thơ “Tỏ Tình”:

       Im nghe bàn ghế thầm thì

Nghe trong sách vở li ti là tình

Phấn cười bảng cũng lung linh

Mực vui chữ cũng chia tình cho em

Có lẽ ai đọc cũng nghĩ nhà thơ tỏ tình ở tuổi 14 là một điều táo bạo. Thật ra 4 câu thơ không có chữ nào nói tác giả đã tỏ tình mà chỉ nói đến miềm vui của đồ dùng học tập mà thôi. Đồ dùng học tập thì vô tri, vậy niềm vui đó là niềm vui của tình yêu đến trong tâm hồn tác giả.

Tình yêu đến trong tuổi thơ ngây đã làm cho cái nhìn tác giả hóa lung linh trên đồ dùng học tập của mình. Như thế thơ đã nhân cách hóa bàn ghế, sách vở, phấn, mực và chữ đều có linh hồn, và những linh hồn đó đều đáng yêu, chúng thầm thì trò chuyện, chúng vui cười, chúng trao đổi nhau như chia cho nhau những phần quà tình yêu đẹp lung linh trong lớp học.

Vậy thì qua thơ ta có thể phỏng đoán chàng nam sinh Phương Tấn chưa tỏ tình với cô nữ sinh nào đó, mà Phương Tấn chỉ tỏ bày cho dụng cụ học tập của mình biết tất cả những lung linh của tình yêu vừa xảy ra trong tâm hồn tác giả.

Đây là một bài thơ giống như của thần đồng thi ca, bởi những tứ thơ dùng ảo ảnh quang học làm hoạt hình đồ dùng học tập, rất hồn nhiên, rất trẻ thơ, bày tỏ tình yêu đầu đời của mình, gây hiệu ứng hình ảnh tươi vui, ngây thơ và trong sáng trong lòng người đọc. Đọc thơ người ta hình dung được một cuốn phim hoạt hình vui nhộn, làm trẻ thơ lại tất cả mọi tâm hồn.

Từ bài thơ đầu tiên khi tình yêu chớm nở trong lòng, thơ Phương Tấn mỗi ngày mỗi lung linh thêm. Ta có thể thấy 13 bài thơ lục bát trong chủ đề Lung Linh Tình Đầu bày tỏ cốt cách mỗi ngày mỗi lớn nên hình hài vóc dạc, Phương Tấn thành chàng thanh niên như cây si cao lên theo ngày tháng.

Phương Tấn bây giờ yêu không bày tỏ với đồ dùng học tập nữa, chàng đã biết đi theo em không khác gì “Ngày Xưa Hoàng Thị’” của Phạm Thiên Thư nhưng lời thơ rất ngắn, để người đọc thẩm thấu ẩn dụ chứa trong mạch thơ vào tâm hồn dày tưởng tượng tùy theo mỗi người:

Lên xe lục cục qua cầu

Ôi anh lẽo đẽo trông rầu rĩ ghê

Nghe trong tiếng guốc đi về

Và trong vành nón xum xuê là tình

(Lẽo Đẽo)

Phương Tấn bây giờ đã thất tình, chàng đã biết sầu ngẩn ngơ vì em đã bỏ trường. Phương Tấn bây giờ biết gởi tâm sự vào vạn vật vì tình yêu chàng lớn hơn, cao rộng hơn, sâu đậm hơn và chững chạc hơn:

Em xa, xa lắc xa lơ

Tôi buồn lớp cũng ngẩn ngơ với trường

Tiếng ve sầu rụng bên đường

Hạ chưa hết hạ chuồn chuồn kêu thu

(Bỏ Trường)

Rồi thì, thơ Phương Tấn qua chủ đề “Ngọt Ngào Bướm Hót Giữa Lòng Thế Gian” vụt như cánh chim bay cao lên, đã lung linh càng lung linh trên bầu trời thi ca. Mỗi bài thơ lục bát ngắn gọn đúng như một cánh bướm giữa lòng thế gian như chủ đề của tác giả. Bướm mà hót là điều hiếm có trên đời:

Lượn lờ đọt lúa giỡn cây

Tre kêu kẻo kẹt vướng đầy bến sông

Mây xanh xanh bướm hồng hồng

Ngọt ngào bướm hót giữa lòng thế gian

(Bướm Hót)

Tất nhiên đây là bài thơ tả cảnh nhưng cảnh sinh tình. Bướm thì không hót nhưng tất cả những vẻ đẹp của lung linh tình đầu như từng cánh bướm hóa thơ. Hóa thơ thì ngọt ngào và âm vọng, khác gì như tiếng hót của loài chim giữa thế gian nầy. Vì vậy nhà thơ nói bướm hót là một hư cấu chứa một ẩn nghĩa xâu xa và trườu tượng mà qua mắt đọc ta thấy cảnh trong thơ, qua trực giác ta thấy có bướm trong hồn của thơ sâu nhiệm.

Trong chủ đề này, Phương Tấn có những câu thơ làm rúng động con tim người đọc:

Em cười yểu điệu mà mê

Chừng nghe xuân động bốn bề ra hoa

(Bóng Duyên)

Đọc hai câu thơ nầy ta tưởng như em có phép lạ diệu kỳ, chỉ nở nụ cười và chỉ có bóng duyên của nụ cười thôi, đã làm cho động mùa xuân và bốn hướng hoa đều nở rộ. Chắc chắn nụ cười em không làm cho hoa nở mà câu thơ của Phương Tấn đã làm động mùa xuân hoa nở trong lòng người. Hoặc 4 câu thơ của Phương Tấn trong bài “Cõi Mộng” đã đưa ta vào một cõi mơ hồ thụy du ngay tức khắc:

Có người phụng phịu ghét ghê

Ngăm nghe bỏ phứt lại mê đến già

O từ cõi mộng bước ra

Gần gần như bướm xa xa như người.

Chỉ hình ảnh người con gái nũng nịu thôi, vậy mà làm cho chốn hiện thực trở thành huyền thoại, bướm và người, người và bướm lẫn lộn trong con mắt yêu suốt một đời.

Xin đọc một bài thơ nữa trong chủ đề nầy:

Sầu tình, dầu lấy gàu sòng

Tát thiên thu vẫn không mong cạn sầu

Bóng câu khoe trúc bạc đầu

khoe mai tàn cánh khoe màu thời gian.

       (Sầu Tình)

Tất nhiên thiên thu không cạn sầu vì thực lòng tác giả “không mong cạn sầu” thì làm sao sầu cạn được. Nhà thơ hảnh diện với tình yêu chung thủy của mình như trúc khoe bạc đầu dưới trăng, như hoa mai khoe bông tàn vì trương trải với thời gian nên không thể quên được tình, từ đó sầu tình còn chất chứa trăm năm. Bài thơ nầy hay ở chổ diễn đạt một nghịch lý để bày ra con tim yêu vĩnh cửu, yêu vượt trên phôi pha và bất hạnh.

Bước qua phần cuối của tập thơ “Lung Linh Tình Đầu” gồm những bài thơ không có chủ đề chung. Đó là những bài thơ thật sự tác giả đã “Cảm xúc, thoát hồn và ngôn ngữ tràn ra giấy” như ông đã thổ lộ từ trang đầu tuyển tập. Phần nầy chỉ có 10 bài thơ không nằm trong chủ đề chung, nhưng trong đó đã có 5 bài thơ rất dài viết về Phương.

Phương là một nhân vật lung linh nhất trong “Lung Linh Tình Đầu” của Phương Tấn. Nàng như ngọn hải đăng soi sáng cho con thuyền tình yêu để Phương Tấn nhắm hướng quay về. Nàng như vì sao lung linh rực rỡ trên bầu trời để con thuyền Phương Tấn định hướng tình yêu. Nàng như “Cây cỏ đùa vui nên tóc xanh mượt” làm cho nhà thơ Phương Tấn phải “Ai thương ai hoài riết tình lên men”. Hình tượng Phương tuyệt đẹp, cao sang như thần như tiên đến nỗi Phương Tấn phải dùng thơ để tôn vinh thờ phượng nàng: “Thơ thắp cho cao soi tay lụa trắng/Phương đứng bên trời chải tóc trong mai/Nắng thả lầu cao nhỏ xuống hai vai/ Chim cũng chuyền vui reo đầy vạt áo”.

Và cuối cùng Phương Tấn yêu mãnh liệt, tha thiết, chân thật, cảm động. Qua bao tháng ngày ngang trái sức sống tình yêu trong tâm hồn Phương Tấn vẫn bền bỉ, lớn thêm trong bài thơ “Chờ Đến Thiên Thu Một Bóng Người”. Bài thơ không nói đến tên Phương nhưng biết đâu là cũng viết cho Phương. Khổ đầu của bài thơ như sau:

Chiều xuống sâu buông tiếng thở dài

Đêm Sài Gòn chạm bóng thu phai

Có cô gái nọ ngồi hong tóc

Ngỡ gió lùa mây xỏa xuống vai.

Chỉ cần nhắc đến Sài Gòn đã làm cho hằng triệu trái tim rung động. Hình ảnh cô gái ngồi hong tóc như trong cổ tích, như trong Đường thi làm Sài Gòn lùi lại thời thanh bình một thuở.

Khổ thơ thứ hai:

Sóng cuộn đời sông sông bạc phếch

Giang hồ xếp vó tự bao năm

Nhớ em mình nhớ thời yêu mệt

Ngóng mãi bên đường bóng biệt tăm

Hình ảnh ban đầu tuyệt đẹp đã gợi nhớ, gợi buồn không chỉ cho người ngồi ngắm đó, mà cho cả một thế hệ của Sài Gòn đã “xếp vó tự bao năm”. Bây giờ người ngồi đó “ngóng mãi bên đường” chờ em, cũng có thể ngóng quá khứ vàng son quay lại. Buồn thay qúa khứ ấy biệt tăm.

Khổ thơ thứ ba:

Ai lỡ đưa người qua bến sông

Hình như bến lạc sóng mênh mông

Sóng xô thuyền mắc bờ nước lạ

Mình kẻ lạc loài giữa gió đông.

Ai trong thơ chính là ta. Ta ân hận vì đã đưa em qua sông, để người lạc trong mênh mông, bị sóng xô mắc nơi bờ xa lạ. Còn ta cô đơn như kẻ lạc loài giữa gió đông.

Khổ thơ thứ tư:

Và như pho tượng trên triền núi

Chờ đến thiên thu một bóng người

Chờ đến xuân già sông rã nhánh

Ô hay mình cứ tuổi hai mươi.

Hình ảnh hòn vọng phu được dựng lên trong khổ cuối của bài thơ, tác giả hóa mình thành đá để “Chờ đến thiên thu bóng một người”. “Chờ Đến Thiên Thu Bóng Một Người” là một bài thơ lung linh trên mọi sự lung linh của tình đầu, vì nó sống mãi tuổi hai mươi với những dòng thơ yêu say đắm, chung tình, nhớ da diết, tiếng thơ như gió thở dài, như dòng chảy, như sóng mênh mông. Bài thơ hay trên những bài thơ hay về sự thiên thu của mối tình hóa đá.

Cuối cùng, tập thơ ”Lung Linh Tình Đầu” nằm trong “Thơ Phương Tấn Tuyển Tập I” là một khuôn viên thơ lung linh sắc màu thật sự, nằm trong một vườn thơ có nhiều kỳ hoa dị thảo. Tôi nói như thế không quá, vì sự nghiệp văn chương của nhà thơ Phương Tấn thi thật sư là một kho tàng văn chương quý giá mà không mấy ai không biết!

                         Châu Thạch