MỘT TUYỂN THƠ “MÌ ĂN LIỀN” / TRẦN MỸ GIỐNG

 

      Cầm tập thơ “Những vần thơ giữa hai thế kỷ” dày cộp (trên hai ngàn trang), nặng trĩu tay, giá gần nửa triệu đồng/bản, do một người bạn từ miền Nam gửi tặng, tôi đoán chắc hẳn phải là tập thơ giá trị cao cả về nội dung và hình thức. Khi đọc “Lời Ban biên tập” tôi càng tin điều mình nghĩ là đúng.  

         Vâng! Một tuyển thơ với tựa đề “Những vần thơ giữa hai thế kỷ” phải là những bài thơ, những câu thơ trác tuyệt tiêu biểu cho đội ngũ tác giả đông đảo những người làm thơ Việt Nam. Và chắc chắn những người biên tập phải làm việc thật nghiêm túc và đầy trách nhiệm cho tương xứng với giá trị tuyển thơ, cả nội dung và hình thức.

         Nhưng khi mở lướt tập thơ tôi nhận ra mình đã lầm. Trong 950 tác giả, 4431 bài thơ được tuyển trong tập, có rất nhiều tên tác giả lạ hoắc, và cũng rất nhiều bài thơ nhạt, bạc, như rất nhiều bài thơ ở các câu lạc bộ xóm, phường, chẳng để lại ấn tượng gì. Nhưng thôi, tôi chẳng muốn mất thời gian với việc đọc và phê bình những bài thơ như vậy. Điều tôi quan tâm là bên cạnh những nhà thơ chẳng mấy ai biết tên ấy lại có một số tác giả nổi tiếng đã quá cố. Có lẽ những người làm sách hy vọng những tác giả lớn này bù đắp lại những thiếu hụt của cuốn sách? Cũng cần nói về cái tên sách “Những vần thơ giữa hai thế kỷ” nghe thì kêu xủng xoảng, nghĩ thì nó mù mờ làm sao ấy. Khoảng thời gian giữa hai thế kỷ là thời gian nào? Hay gồm cả hai thế kỷ? Mà thế kỷ nào? 

      Trong số các tác giả có thơ hay, tôi chú ý đến nhà thơ Nguyễn Văn Xuyên, hiện là cán bộ Trường Đại học Văn hóa Thành phố Hồ Chí Minh. Tôi đã đăng tải khá nhiều thơ của Nguyễn Văn Xuyên trên blog cá nhân của mình nên tôi thuộc nhiều thơ anh. Trong tuyển thơ “Những vần thơ giữa hai thế kỷ” này có in tới 13 bài của Nguyễn Văn Xuyên. Chọn số lượng nhiều như vậy đối với một tác giả chứng tỏ Ban biên tập cũng thừa nhận thơ Nguyễn Văn Xuyên thuộc loại hay. Nhưng thật tiếc là họ lại làm sách rất tắc trách, cẩu thả. Tôi rất khó chịu khi thấy bài “Khúc lặng” ở trang 1971 thiếu hẳn khổ 2 (4 câu thơ tôi tô màu đỏ) làm cho bài thơ mất hay. 
      Nguyên bản bài thơ như sau: 

KHÚC LẶNG 

đừng giận anh em nhé
khi mùa xuân vừa sang
cánh hoa xuân e ấp
gió đưa hương khẽ khàng

 

đừng giận anh em nhé
khi lòng ta ngân vang
bao ước mơ trong vắt
xênh xang những cung đàn

 

đừng giận anh em nhé
tháng ngày nào tìm nhau
tầm xuân hoa xanh ngắt
người ơi người ở đâu

 

đừng giận anh em nhé
tháng ngày không gặp nhau
ta viết nên khúc lặng
bản romance bắt đầu... 

(Viết bên ngày Valentine, 2005)

       Hay là Ban biên tập họ cắt bỏ khổ thơ theo trình độ thẩm thơ của họ? Không biết việc cắt này có được tác giả đồng ý không? Nếu có thì chắc chắn tác giả không bao giờ cho phép phá hỏng thơ mình dù có đổi bạc tỷ. Cắt bỏ khổ hai làm bài thơ giảm hay. 

      Bài “Mong manh” đã bị Ban biên tập cuốn sách cắt đi ba từ cuối ở câu đầu của bài thơ, chỉ để lại hai từ “mong manh” chẳng hiểu nghĩa là gì. Câu ba thay từ "mướt" bằng từ "mượt" làm tầm thường hóa và sai lệch tứ thơ. Các từ tô màu đỏ là các từ bị Ban biên tập cắt bỏ hoặc thay đổi. Nguyên bản bài thơ như sau: 

      MONG MANH 

mong manh như sợi gió
mong manh khúc ru hời
em mướt mà dáng lụa
em thắt vào hồn tôi 

TP. HCM, 2003

     Tôi không tin là trình độ thẩm thơ của Ban biên tập tồi tệ đến vậy. Hẳn là do họ làm cẩu thả, làm lấy được, làm với mục đích kinh tế. Họ lấy độ dày để át nội dung và bán thu nhiều tiền. Tác giả bài viết này cũng từng dăm bảy lần nhận thư của một số cơ quan mời đăng thơ trong những tuyển tập có cái tên sách rất kêu, tất nhiên kèm theo yêu cầu góp tý chút chừng trên dưới một triệu đồng thôi...

      Tôi tin chắc là còn rất nhiều tác giả trong tuyển thơ này cũng rơi vào tình trạng dở khóc dở cười như trường hợp nhà thơ Nguyễn Văn Xuyên.

      Dù là trình độ thẩm thơ của Ban biên tập thấp kém hay do cách làm cẩu thả thiếu tôn trọng thơ, cũng đều không thể chấp nhận, không thể thông cảm được. Những người làm sách cần phải xin ý kiến của các tác giả để rà soát chỉnh lý lại toàn bộ nội dung tuyển thơ cho tương xứng với tên cuốn sách. Người làm sách cần phải xin lỗi các tác giả có thơ bị "làm méo" trong tập, đó là ứng xử văn hóa cần có đối với những người làm sách "Những vần thơ giữa hai thế kỷ".

      Thật buồn cho những nhà thơ đích thực như Nguyễn Văn Xuyên, háo hức gửi thơ, sẵn sàng móc hầu bao, và hy vọng... để rồi thất vọng. Thật đáng trách những vị biên tập thiếu tôn trọng tác giả và tôn trọng thơ. 

TMG

Gáy sách dày cộp

Trình bày rất phản cảm

TRÍCH BA LỜI BÌNH CỦA BẠN ĐỌC:

1. Bình luận từ: nguyenlamcan [Blogger] Email 03.01.13@22:22:

Tôi cũng có mặt trong tập thơ này, chưa có sách trong tay nên chưa dám nói gì. Nhưng đọc ý kiến của ông, tôi không có gì kinh ngạc cả.

 Tôi đoán trước được rằng, tập thơ này sẽ là cái nồi lẩu thôi. Lúc đầu định không chơi vào, nhưng mấy anh em bảo nhau chơi cho vui. Thì chơi! Thế thôi!

Tuyển thơ của ta theo kiểu hợp tác xã thế này thì cũng chỉ để mua vui thôi. Tôi cũng đã đọc một số tuyển do những người có danh làm cũng lọt nhiều thơ lá cải lắm.Thơ hay đâu có nhiều khi cả nước làm thơ, người người làm thơ.Một đân tộc có tâm hồn thi sĩ là quý lắm! Thế giới này có ai không? Ta trân trọng người làm thơ dù họ viết chưa hay. Nhưng khi vào tuyển thì không nên chiếu cố phong trào! Cười!

 

2. Bình luận từ: Ngô Quang Khoát [Bạn đọc] Email 21.01.13@00:04

Cảm ơn Trần Mỹ Giống đã mở bài này trên trang đầu Web của bạn. Tôi được một người bạn khoe có thơ in trong một tuyển tập lớn có tên "Những vần thơ giữa hai thế kỷ". Hiếu kỳ mà phải cất công đi tìm đọc. Và cũng thật sự bức xúc khi thấy thơ của những người lạ hoắc và thơ lạ hoắc đứng ngang hàng với các danh nhân văn hóa Việt. Muốn viết đôi diều cho ban tuyển chọn mà không có trang riêng. Vậy mạo muội nhờ TMG chuyển dùm những tâm sự này về ban biên soạn là trình độ thẩm thơ ấy chỉ vì tiền mà làm ô danh văn chương Việt.

3. Bình luận từ: thonnu [Bạn đọc] Email 18.03.13@19:48

Cứ chú ý tên tuyển tập thơ thì thấy đã không ổn: "Những vần thơ giữa hai thế kỷ". Giữa hai thế kỉ là thời điểm nào? Ví dụ, TK XX và TK XXI, giữa nó là ngày 31-12-2000 chẳng? Mù mờ quá. Vậy làm sao mà sáng suốt để có tuyển thơ hay. Sách dày cả ngàn trang, có tác giả cả chục bài... nghe sao sao ấy, như lấy to tát át chất lượng! Tóm lại nhìn cách làm của ban tuyển chọn này mà ớn các ông làm tuyển thơ luôn.