Nguyễn
Mộng Nhưng
Năm sáu chục năm về trước, hầu như bà mẹ
nào cũng biết ru con bằng ca dao, dân ca. Thời đó đi đến đâu cũng gặp những người
đàn bà mặc dù ít học, thậm chí không biết chữ, nhưng nói năng hay ví von, dẫn
tích, dẫn truyện rất khéo.
Hơn 40 năm trước, đoàn công tác của chúng
mình tạm trú tại bản Ten, xã Thanh Lương, huyện Điện Biên. Ngoài xóm, cạnh đường
ra thị trấn huyện, có quán nước bà Mùi. Bà Mùi người Thái Bình, lấy chồng bộ đội,
theo chồng lên xây dựng kinh tế ở huyện Điện Biên (khi đó là một huyện của tỉnh
Lai Châu). Ở đây, chúng mình đã được nghe câu truyền miệng: “Thái Đen, Thái Trắng,
Thái Bình / Ba Thái đồng tình xây dựng Lai Châu”. Thật khái quát và ý nhị! Mình
hay ra quán bà Mùi uống nước và nghe bà kể chuyện, đọc thơ. Tuy chỉ học lớp 2 Bổ
túc, nhưng bà Mùi thuộc nhiều câu trong một số truyện thơ dân gian như Tống
Trân Cúc Hoa, Phạm Tải Ngọc Hoa, Hoàng Trừu và đặc biệt là bà thuộc làu truyện
Kiều. Chẳng những thuộc truyện, bà Mùi còn thuộc cả những câu đố Kiều. Thỉnh
thoảng bà vẫn đố để thử trí nhớ của anh em mình. Nếu không thuộc truyện Kiều và
không có óc suy luận thì không thể trả lời được. Đây là một số câu mình còn nhớ:
-
Truyện Kiều có mấy
chữ Nho / Anh mà giảng được em cho làm chồng
-
Truyện Kiều anh học
đã làu / Đố anh bảo được con trâu nó dừng
- Nghe đồn
anh thuộc Kiều làu ? Đố anh kể được một câu hết Kiều…
Ngoài ra, trong khi nói chuyện bà Mùi rất
khéo chen vào những câu ca dao, tục ngữ…Bà đọc cho mình mấy câu này, mình thấy
giống như một bài luận về đàn bà:
Làm người cho trải mùi đời
Biết mùi mặn nhạt biết người dở hay
Đừng như những kẻ mặt dày
Vợ thì cũng vợ bà nay cũng bà
Bấc chì còn kém nhau xa
Nhác trông cũng biết, lọ là đọ cân
Mình đã để ý tìm đọc trong một số cuốn tục
ngữ ca dao Việt Nam
mà không thấy mấy câu này.
Mình tìm chưa ra, hay là mấy câu này do
chính bà Mùi sáng tác?
Năm đó mình hơn 20 tuổi, bà Mùi khoảng
45-50 tuổi. Năm này không biết bà còn sống hay đã quy tiên rồi!
Mấy lần mình định lên thăm lại Điện Biên
thăm lại cảnh cũ, người xưa, mà cứ dùi gắng chưa đi được.
Nguyễn Mộng Nhưng
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét