ĐỌC BÀI BÌNH THƠ “NGHIÊNG” CỦA LA THỤY / Châu Thạch

 

 

     NGHIÊNG

 

Ai từng chao nghiêng

Chắt lắng hết hương mê

Chừ hoài niệm

Len lỏi ngoằn ngoèo trong ký ức

Tình xưa hẹn ước

Chông chênh rơi mất ánh trăng thề?

                          La Thụy

 

CẢM NHẬN CỦA CHÂU THẠCH

 

      Đọc được bài thơ “Nghiêng” rất hay của nhà thơ La Thụy, Châu Thạch tôi nổi máu văn chương cũng muốn viết đôi dòng cảm nhận của mình. Thế nhưng thấy trên diễn đàn đã có nhiều bài bình luân về nó, mình có viết nữa cũng bằng thừa. Thôi thì chơi trội một chút, bình các bài bình  viết về bài thơ ấy. Nói chữ “bình” cho oai thế thôi, chứ thật ra con dế hèn mọn nầy chỉ xin có đôi lời bày tỏ cảm giác của mình khi đọc các bài bình mà thôi, mục đích cũng là gáy bá vơ, góp một chút âm thanh trong hương thơm của hương đồng cỏ nội dưới anh trăng nghiêng của nhà thơ La Thụy.

     Trước hết, xin trích một vài câu mà nhà thơ Trần Mai Ngân đã cảm nghĩ về bài thơ “Nghiêng” của La Thuy.

     “Ở trên tầng cao tôi đọc bài thơ NGHIÊNG của nhà thơ LA THUỴ.  Qua khung cửa sổ trước mặt tôi là con trăng trắng toát và rất tròn đầy”

       “Tôi nhìn ánh trăng đăm đắm và cảm thấy “chông chênh rơi mất ánh trăng thề” xa xưa...”

       “Bài thơ NGHIÊNG của nhà thơ LA THUỴ chỉ với ba mươi chữ trong một tứ mà đã làm tôi thao thức đêm nay!

       Đêm NGHIÊNG cùng tôi và ánh trăng buồn tháng Chạp!”

       Bài thơ “Nghiêng” của La Thụy đã làm cho một người tỉnh táo  trước ánh trăng tròn đầy như Trần Mai Ngân cũng  thấy “đêm nghiêng theo cùng tôi”. Điều đó chứng tỏ bài thơ hay, nếu không muốn nói là hay tuyệt! .

       Dưới cái đầu đề “Bài thơ Nghiêng cúa La Thụy cùng tôi dưới anh trăng tháng chạp” nhà thơ Trần Mai Ngân đã cảm tác nên một bài thơ không vần khác. Bài thơ không vần nhưng mượt mà như vầng trăng nghiêng trút ánh sáng xuỗng trần gian, để người đọc cảm nhân  trọn vẹn ánh trăng trong thơ la Thuy. Trần Mai Ngân đang đứng trước ánh trăng trắng toát và tràn đây, thế nhưng bài thơ  Nghiêng đã gieo vào hồn chị kỷ niệm của “ánh trăng thề”  một thời trong quá khứ. Vậy  thì trăng hiện tại trước mắt Mai Ngân tròn và đẹp, trăng thề trong quá khứ cũng rất tròn và đẹp. Sự “chông chênh rơi mất ánh trăng thề” và  “Đêm NGHIÊNG cùng tôi và ánh trăng buồn tháng chạp”  chỉ là sự cảm nhận trong tâm hồn của chị.

       Chỉ một vài câu bình thơ ngắn,  Nhà thơ Trần Mai Ngân đã diển đạt đến thăng hoa cái nghiêng của trăng quá khứ mà La Thụy đã thổ lộ trong thơ.

       Bây giờ xin mời đến với “Đọc bài thơ “Nghiêng” cúa la Thuy” do nhà thơ Phạm Đức Nhì phóng bút.

       Trước hết tôi xin trích một vài  câu trong bài bình luận nầy:

       “Với tôi, La Thụy làm thơ đều tay và chắc tay.”

“Đặc biệt đến bài Nghiêng thì anh lại nổi hứng bứt phá hết những sợi dây trói buộc của thơ truyền thống và Thơ Mới.”

       “Có thể nói Nghiêng của La Thụy là bài thơ phá hết mọi lề luật - chỉ giữ lại chút vần. Vần không chỉ thoang thoảng rất vừa độ ngọt mà vị ngọt cũng khác lạ. Không phải cái ngọt bình thường của đường mía hay đường thốt nốt mà hình như là vị ngọt của mật ong nguyên chất từ chốn rừng sâu núi thẳm.”

       “Cảm xúc từ tầng 1 (câu chữ) và tầng 2 (thế trận) - đặc biệt là tầng 2 - khá mạnh. Độc giả thật sảng khoái khi bài thơ – lúc ấy cũng là bản nhạc – đi đến giai kết hoàn toàn (cadence parfaite). Chữ “thề”, có âm vang của chữ “mê” trợ lực, trở về chủ âm hết sức ngọt ngào. Vì bài thơ quá ngắn, có cảm xúc ở tầng 3 nhưng rất nhẹ.”

       “Tóm lại, Nghiêng là bài thơ ngắn, ngắn nhưng hoàn chỉnh. Thi ảnh đẹp, thi pháp mới lạ”.

       Cảm nhận của Châu Thạch:

       Nếu ta trực tiếp đọc toàn bộ bài bình thơ của nhà phê bình văn học Phạm Đức Nhì, ta sẽ thấy ở đó lần lượt nhưng nhận xét xát thực. Lời văn có tiếng thơ của “Nghiêng” có rất nhiều âm giai sâu lắng. Nếu nói Trần Mai Ngân viết cảm xúc trong  nội tâm mình khi đọc bài thơ “Nghiêng”, thì Phạm Đức Nhì viết suy nghiệm trong nội tâm mình về bài thơ ấy . Suy nghiệm ấy được trình bày bằng thuật ngữ và dưới bút pháp  thi ca. Đọc bài thơ của La Thụy rồi đọc bài bình thơ của Phạm Đức Nhì, ta không phải chỉ mở lòng, ta con mở trí để hiểu sâu xa thi pháp trong bài thơ mà tác giả đã xử dụng tài tình.

      Bài thơ “Nghiêng” là bài thơ viết về hồi ức một quá khứ lâu dài. Tác giả vì một lý do gì đó đã để trôi đi những hương vị ngọt ngào của một cuộc tình. Bài thơ “Nghiêng” không viết về tác giả nổi “cơn hứng”, “xỉn rượu” làm cho “nghiêng ngã”, “ chông chênh” như có người hiểu lầm. Bài thơ nghiêng nói về một cuộc tình trong quá khứ mà người yêu đã làm chao nghiêng cả cuộc đời tác giả. Cái chữ “Ai từng” cho ta thấy là tác giả nhớ về quá khứ chứ không phải hiện tại. Câu thơ “Chắt lắng hết hương mê" cho ta thấy một hành động chậm chạp, chắt cho lắng hết chớ không phải là đổ ào đi. Vậy thì ý nghĩa của câu thơ là tác giả đã nói về ai đó tự tay mình chao nghiêng “bình tình yêu” và chắt đi cái hương vi mê ly cho bằng hết. Câu thơ đó chứng tỏ tác giả đang ân hận về những gì mình hay em trong quá khứ đã  làm cho cuộc tình phải cạn yêu đương.

       Có thể thi nhân viết bài thơ trong khi say, cũng có thể thi nhân viết bài thơ khi rất tỉnh táo, hoặc thi nhân viết bài thơ khi nhìn thấy ánh trăng nghiêng mà nhớ đến cuộc tình. Dầu viết ở trường hợp nào thì chủ đề của bài mà thi nhân muốn nói là hồi ức và ân hận về một mối tình bị đánh mất của mình. Xin đọc hai câu thơ mở đầu:

                      Ai từng chao nghiêng

                      Chắt lắng hết hương mê

       Chữ “Ai” chỉ người yêu thương chứ không phải chỉ người xa lạ. Chữ  “từng” chỉ một việc làm đã xảy trong quá khứ. Câu thơ “Chắt lắng hết hương yêu” như một lời trách móc, như một hơi thở ra, như tiếng vọng lại của điệu buồn từ qúa khứ. Hai chữ “chao nghiêng” như muốn trách một hành động lỗi lầm. Hai chữ “chắt lắng” như muốn trách môt hành động đành đoạn, và ba chữ “hết hương mê” là lời than van tiếc nuối cho một việc làm nông nổi, đã trút đi, bỏ hết hương say đắm của tình yêu.

       Chỉ hai câu thơ ngắn gọn và cô đọng, tác giả đã gợi lên cho ta hiểu về một cuộc tình, đồng cảm về một nỗi đau, và ân hận về một sai lầm đã làm tan vỡ cuộc tình. Với hai câu thơ ấy , niềm đau chất chưa trong hồn thi nhân chuyển tải vào lòng ta ngay. Sự chuyển tải đó nhờ ở sự hoàn chỉnh thi pháp như nhà thơ Pham Đức Nhì đã nói.

       Tiếp hai câu thơ sau, tác giả vẽ bức tranh người đi tìm quá khứ bằng hồi ức của mình. Hình ảnh quá khứ được minh họa thành bức tranh người đi len lỏi trên con đường ngoằn ngoèo. Con đường đó tất nhiên có hoa có bướm ngày xưa, nhưng ngày nay chỉ là ảo ảnh hiu hắt với bóng người quay lại một mình trong cô đơn:

                  Chừ hoài niệm

                  Len lỏi ngoằn ngoèo trong ký ức

       Ba chữ “Chừ hoài niệm” mang đầy tâm trạng nhớ thương. Bốn chữ “len lỏi ngoằn ngoèo” mang hình ảnh gấp khúc, nhiều kỷ niệm sẽ hiện ra sau mỗi đoạn đường,  diễn đạt nỗi lòng nhớ nhung trăn trở, nhu cầu tìm về quá khứ thôi thúc tâm hồn tác giả.

       Hai câu thơ cho ta hiểu được mối tình trong quá khứ sâu đậm nhường nào! Cuộc tìm về trong ký ức thi nhân không phải chỉ lúc say mới có, vì lúc say không mấy ai tỉnh táo để suy nghĩ dông dài, mà cuộc tìm về đó, đã và sẽ diễn ra trong ký ức tác giả suốt một cuộc đời. Nó diễn ra lúc tỉnh táo thì mới đi “len lỏi ngoằn ngoèo trong ký ức” được.

       Hai câu thơ cuối nhà thơ đưa vào thể nghi vấn:

                     Tình xưa hẹn ước

                     Chông chênh rơi mất ánh trăng thề?

       Với dấu hỏi trong câu thơ cuối, ta hiểu nhà thơ hỏi “Tình Xưa hẹn ứớc” có phải đã “Chông chênh rơi mất mảnh trăng thề” hay chưa? Với dấu hỏi nầy ta biết nhà thơ còn đang phân vân, chưa biết ánh trăng thề còn hay đã mất, có nghĩa là tâm lý nhà thơ vẫn còn một niềm hy vọng rằng, trăng còn đó, ánh trăng còn đây thì tình chỉ nghiêng chớ chưa hề rơi mất.

       Đọc đến câu thơ cuối, ta mới thấy nhà thơ đưa hình ảnh trăng chông chênh làm hình ảnh đại diện cho mối tình nghiêng của mình.

Hình ảnh đại diện nầy mang trọn vẹn vẽ đẹp mộng mơ, thị vị và thanh khiết của cuộc tình, nó lung linh chao động trên bầu trời tình yêu của tác gỉả và trút xuống tâm hồn ta hương thơm thi vị của tình tan vỡ. Thứ tình tan vỡ ấy, là thứ tình mà thi nhân từ ngàn năm trước đã thích tôn vinh và ca tụng. Hai câu thơ “Tình xưa hẹn ước/ Chông chênh rơi mất ánh trăng thế?” đúng như lời Phạm Đức Nhì nhận định: Thi ảnh đẹp!

       Có người nghĩ rằng bài thơ “Nghiêng” của La Thụy là “Xỉn rượu nên xỉn tình đời”, là “cơn hứng của tác giả khi xỉn rượu” thì hơi suy diễn quá đà. Thật ra toàn bộ 6 câu thơ không có chữ nào nói đến rượu hay nói đến xỉn. Vậy không hợp lý nếu ta đem sự suy đoán của mình để quyết đoán cho thơ.

       “Nghiêng” của La Thụy là bài thơ tình chan chứa. Bài thơ nhỏ như một vầng trăng khuyết mà chan chứa ánh sáng trong một vùng bao la bát ngát. Bốn câu thơ đầu, man mác nỗi niềm ưu tư, hoài cảm. Hai câu thôi cuối, thi ảnh chiếu vào thơ, cho hiện lên mặt trăng nghiêng trên bầu trời để miêu tả đầy đủ tình nghiêng, đời nghiêng và tâm hồn thi nhân nghiêng, để nhớ về một cuộc tình, để  hỏi về một cuộc tình đã rơi mất hay chưa!

                               Châu Thạch