 |
| Nhà văn Ngô Tất Tố |
Tạp
bút
Bài
”Ngô Tất Tố - Cây bút tài năng, danh tiếng của thế kỷ xx”, (Báo Văn nghệ số 26
ngày 29/6/2019) cho biết Hội thào “Nhà văn Ngô Tất Tố trong tiến trình văn học
Việt Nam hiên đại” đã được Hôi Nhà văn Việt Nam tổ chức ngày 25/6 nhân kỷ niệm
165 năm ngày sinh nhà văn.
Phát biểu tại hội thảo, nhà
thơ Hữu Thỉnh, Chủ tịch liên hiệp các Hội VHNT Việt Nam, Chủ tịch Hội Nhà Văn
Việt Nam khẳng định: Người mà ta nói đến hôm nay, nhà văn Ngô Tất Tố là một tên
tuổi lớn, một ngôi sao sáng thuộc thế hệ lớp đầu của nền văn hoá quốc ngữ, đã
có những đóng góp to lớn đặt nền móng cho tiến trình văn học Việt Nam
Bài
tham luận “NgôTất Tố trách nhiệm công dân và lòng thương người”, nhà thơ Vũ
Quần Phương viết: “Ngô Tất Tố đã viết báo trong một nghĩa vụ công dân
đấu tranh cho lẽ phải, cho đạo lý của cái đương thời, của việc đương xẩy ra. Nó
là sự lên tiếng trước thời cuộc, trước vận nước. Ông vạch trần các thứ bánh vẽ lừa dân của tầng
lớp thống trị. Vạch ngay khi bọn gian viết chưa khô mực, bọn bịp nói chưa dứt
lời …Ngô Tất Tố đụng chạm đến cả những nhân vật thế lực trong guồng máy thống
trị xã hội: ông thống sứ, ông tuần phủ (tỉnh trưởng), ông nghị trưởng
Phạm Huy Lục…
Về văn chương, tác giả tiểu thuyết “Tắt
Đèn” viết năm 1937. Năm ấy Bắc Ninh có bốn huyện lụt nặng, nông dân thiếu đói
cơ cực. Anh nông dân Nguyễn Văn Dậu một vợ ba đứa con nhỏ, đứa lớn nhất lên
bẩy. Năm ấy anh chịu hai đại tang, mẹ chết rồi em trai chết. Cửa nhà khánh kiệt
không có tiền đóng thuế thân (còn gọi là sưu), anh bị đánh, bị trói chặt giải
ra đình dù đang ốm. Chị Dậu phải bán đứa con lớn và đàn chó mẹ con mới đủ xuất
sưu cho chồng, để cứu chồng về nhà. Nhưng anh Dậu còn phải nộp sưu cho người em
chết hơn sáu tháng trước đây. Nên anh Dậu vẫn bị trói bị đánh bị bỏ đói đến bất
tỉnh, người ta khiêng về nhà vứt như cái xác. Khi anh vừa tỉnh bọn lính lệ
trương tuần lại kéo đến hành hạ. Người đàn bà đang nuôi con mọn, hơn một ngày
trời không có hạt cơm vào bụng, vừa dứt ruột bán đứa con bẩy tuổi, hai tay ôm
hai đứa con nhỏ, đứa đói cơm, đứa khát sữa, đã đi lang thang trong xóm đến hết
đêm ru cho chúng yên mà trên mặt đầm đìa nước mắt…
“Đến bây giờ những người đọc
hôm nay khi nghe lại lời cái Tý cầu khẩn mẹ cho chị em nó được ở bên nhau. Nỗi
mong ước ấy càng nhỏ nhoi bao nhiêu, càng làm đau lòng người đọc bấy nhiêu!”…
Báo
Dân Quyền, trên mạng internet tháng 6/2019, có bài “Ba câu chuyện hền tài” của
tác giả Hồ Anh Hải. Xin phép tác giả, tôi trích câu chuyện thứ hai:
“Thánh
nhân cũng có thể bị đưa đi cải tạo lao động”. Đại văn hào Lỗ Tấn của Trung Quốc
không xa lạ gì với người Việt Nam
“Thập
niên 30 thế kỷ XX, Mao Trạch Đông dẫn một đoàn du kích lên rừng lập chiến khu
chống lại nhà độc tài họ Tưởng. Sau khi được đọc Lỗ Tấn toàn tập (in 1938, khi
Lỗ Tấn đã mất), Mao vô cùng khâm phục Lỗ Tấn. Ông tuyên bố Lỗ Tấn là “Đệ nhất
đẳng thánh nhân” của Trung Quốc; “Khổng Tử là thành nhân của xã hội phong kiến,
Lỗ Tấn là thánh nhân của Trung Quốc hiện đại”.
“Sau
khi Trung Quốc được giải phóng khỏi ách cai trị của họ Tưởng. Mao Trạch Đông
trở thành lãnh tụ tối cao cuả nước này. Trong một cuộc họp với các nhà văn, có
người hỏi nếu Lỗ Tấn bây giờ còn sống thì sẽ làm gì? Mao suy nghĩ giây lát rồi
nghiêm chỉnh trả lời: Lỗ Tấn sẽ hoặc là ngồi nhà không viết lách gì cả, hoặc là
ở trong trại cải tạo!
“Mao Trạch Đông nói thật lòng
và không sai. Lỗ Tấn suốt đời đấu tranh đòi tự do dân chủ, vì thế ông nổi
tiếng. Nhưng nền chính trị do Mao và
đảng của ông ta thiết lập ở nước này không thể có thứ “xa xỉ phẩm tự do dân
chủ” mà Lỗ Tấn đòi phải để cho người Trung Quốc được hưởng. Nếu Lỗ Tấn vẫn đòi
thì chắc chắn chính quyền Mao cho đi lao động cải tạo.
“Hoá
ra hiền tài đến mức được tôn là Thánh Nhân, được tung hô chỉ khi đã chết rồi.
Chứ nếu còn sống thì…coi chừng, chữ tài đi với chữ tai một vần”.
Đọc đến đây bỗng tôi nhớ đến
cụ Ngô Tất Tố của ta. Cũng như văn hào Lỗ Tấn, nhà văn Ngô Tất Tố cũng suốt đời
cầm bút đấu tranh cho lẽ phải và sự công bằng, chống cường quyền, bảo vệ người
bị áp bức bóc lột. Nhưng số trời không cho ông được sống lâu hơn. Nhà văn qua
đời năm 1954 khi mới tròn 60 tuổi. Nếu Ngô Tất Tố còn tại thế thi chỉ hai năm
sau, năm 1956 nước ta bỗng nổi lên phong trào “Nhân văn – Giai phẩm, các văn
nghệ sỹ lên tiếng đòi được tự do sáng tác.
Vậy,
nếu còn sống liệu nhà văn Ngô Tất Tố có tham gia phong trào này không? Chắc
chắn là có. Và như vậy thì chỉ một năm sau, năm 1957 Nhà nước dẹp bỏ “Nhân văn
– Giai phẩm, tất nhiên ông cũng bị xử lý như các đồng nghiệp khác.
Như
nhà tiết học, GS Trần Đức Thảo chỉ viết có hai bài báo ủng hộ nhóm Nhân văn mà
ông bị buộc phải thôi việc. Dân chúng gọi nôm na là ông bị “đuổi” khỏi trường
đại học, phải đi chăn bò ở nông trường Ba Vì. Cả
luật sư Nguyễn Mạnh Tường cũng vậy, tại hội nghị Mặt trận Tổ quốc TP Hà Nội,
ngày 30/10/1956, ông chỉ đọc một bài phê bình, phân tích nguyên nhân sai lầm về
mặt pháp luật trong Cải cách ruộng đất mà cũng bị “đánh”. Tuy LS không phải đi
chăn bò như nhà triết học, hay đi làm phân xanh cho Hợp tác xã nông nghiệp, đi
kéo cưa cho xưởng mộc như nhà thơ Phùng Quán. Nhưng trận “lôi đình” Luật sư
phải hứng chịu còn nặng nề khổ sở hơn nhiều. Ông bị cắt biên chế khỏi trường
đại học và cắt luôn cả sổ gạo cùng tem phiếu mua các nhu yếu phẩm. Gia đình ông
dần dần lâm vào cảnh túng bấn nghèo nàn, phải bán đồ trang sức, bán quần áo,
bàn ghế. Thậm chí cả những bộ sách rất quý ông đem từ Pháp về cũng phải bán lấy
tiền mua gạo “chui”!
Tuy thế, nhưng đối với ông sự
thiếu thốn đó cũng chưa ghê gớm bằng sự kỳ thị, xa lánh của tất cả mọi người.
Ông đang sống ở giữa thành phố quê hương mình, nhưng lại cô đơn như kẻ bị đi
đày ở ngoài hoang đảo. Vì sợ bị liên quan nên không ai dám đến nhà ông. Mà ông
cũng không dám đến nhà ai, vì sợ mình làm phiền cho họ. Thậm chí cả khi đang đi
ở ngoài đường, ông vừa trông thấy người thân quen cũ, nhưng chỉ thoáng chốc bạn
cũ đã rẽ sang đường khác mất rồi!
Là
người được đọc và được chứng kiến một phần sự việc chung quanh vụ “Nhân văn –
Giai phẩm” cho nên khi đọc đến câu ông Mao nói rằng “Lỗ Tấn sẽ hoặc là ngồi ở
nhà không viết
lách gì cả hoặc là ở trong trại lao động cải tạo”, khiến tôi giật mình thốt
lên: “Ôi…rất may cho cụ Tố!”./.
VỀ BÀI “ÔI…RẤT
MAY CHO CỤ TỐ !
Bác
Tạ Hữu Đỉnh ơi,
Nhà
văn Ngô Tất Tố do yêu nước (kiểu của cụ) nên đã đi theo Kháng chiến... nhưng
vào trước ngày Chiến thắng Điện Biên Phủ, trong một Cuộc chỉnh huấn của Hội Văn
Nghệ Việt Nam do Tố Hữu chủ trì... Nhà văn Ngô Tất Tố đã bị “đấu tố” với tội
danh là có Tư tưởng phục cổ (cuốn Lều Chõng)... uất ức quá: Nhà văn đã treo cổ
tự tử ở Yên Thế, Bắc Giang!
Bi
kịch nữa là: địa phương làng ở Nhã Nam
Cái
chết tức tưởi của Nhà văn Ngô Tất Tộ bị ém nhẹm, giữ kín... ít ai biết!?
Thế
mà nay cứ “tôn vinh”?, bọn in sách ăn không tiền nhuận bút, thằng cháu đích tôn
ở quê sống nghèo khổ, không ai quan tâm!
19-12-2019
NGUYỄN KHÔI
Các
bác chắc đã đọc Những cái chết tức tưởi của các nhà văn của ông Thái Doãn Hiểu
rồi! Nhà văn muốn lưu danh ngoài sự hi sinh cho văn chương còn phải có tài và
chịu tủi nhục!
20-12-2019
TRẦN TÂM
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét