DẶN CON (Thơ Di Chúc Của Nguyễn Khôi)

              

       Ngày 05/11/2021 trên website Anhngucongdong.com. Cho đến thời điểm hiện tại, bài viết này đã đạt được 1,485 lượt xem.

       Nguyễn Khôi tôi năm nay (79 xuân ta), già yếu, ốm đau,tuổi cao nhất họ nội tộc ở làng, con trai lấy vợ Tây, làm ăn sinh sống ở nước ngoài, đại dương cách trở… phòng khi đột quỵ “ra đi” bất ngờ, nên có đôi vần gọi là “Di chúc dặn con”…

       Bài thơ đã được in ở trang 161/ tập 4 CỔ PHÁP CỐ SỰ – nxb Văn hóa Thông tin… có cái thú vị là: Bài thơ đã được 1 thầy Tiến sĩ Luật/ giảng viên Đại học lấy làm “dẫn chứng” được coi là khá sinh động và đầy đủ về “Di chúc / Luật thừa kế” ở Việt Nam hiện nay, rất có tính t hời sự (có lẽ do cái DUYÊN: N guyễn Khôi là chuyên viên cao cấp công tác 15 năm ở Văn phòng Quốc Hội (cơ quan lập pháp) và lại là Nhà Thơ/ Nhà Văn nên đã thể hiện bản “Thơ di chúc” gói gọn bằng 19 câu lục bát để dễ nhớ,dễ thuộc.)

       – Bài thơ đã được Xuất bản, công bố trên nhiều trang Web trong và ngoài nước… như vậy là Bản quyền thuộc về tác giả (theo đúng Luật).

       – Tuy nhiên về mặt “pháp lý” thì bài thơ chưa đủ tư cách pháp lý khi đưa ra tòa án làm căn cứ vì chưa được cơ quan có thẩm quyền công nhận bài thơ có giá trị pháp lý để các con buộc phải thực hiện sau khi bố chết (nếu có tranh chấp). Bài thơ chỉ có giá trị về mặt “đạo đức”/ truyền thống dân tộc và chỉ để tòa “tham khảo” khi có tranh tụng mà thôi.

       Nguyễn Khôi xin đăng lại bài thơ để các Bạn thơ đọc cho vui (cười mũi Nhà thơ lẩm cẩm) và ai thích thì cũng coi là một “tham khảo” khi viết di chúc.

       Sau một ngày tối mắt với những công việc ở một công ty doanh nghiệp tư nhân, về căn gác trọ chật hẹp, khi mở mail đọc bài thơ DẶN CON (Thơ Di Chúc) của bác Nguyễn Khôi, tự nhiên thấy trong mình tan biến hết mệt mỏi và trong lòng lại còn cảm thấy nhẹ nhõm vui vui. Đọc di chúc mà lại vui vui, liệu có phải là vô cảm?

       Không, hoàn toàn không, vì chính Lời thưa mở đầu, bác Nguyễn Khôi cũng đã nói: ”Nguyễn Khôi xin đăng lại Bài thơ để các Bạn thơ đọc cho vui (cười mũi Nhà thơ lẩm cẩm) và ai thích thì cũng coi là một “tham khảo” khi viết Di chúc”

       Nhưng không phải tôi vui vui chỉ vì lời thưa trước hóm hỉnh ấy của một ông già 79 tuổi khi công bố cho bạn bè bài thơ di chúc của mình mà tôi vui vui còn vì thấy trong danh sách mail có hàng chục tên bè bạn, hầu hết đều là các bác đã có tuổi hoặc đều đã đang tuổi trung niên và hết thảy đều có danh vọng, có cả tên tôi, một cô gái mới chỉ đáng tuổi con cháu bác. Điều ấy có nghĩa là bác Nguyễn Khôi không coi tôi là bạn mà gần gụi hơn, thân thiết hơn, coi như con cháu trong nhà.

       Nhưng tôi vui vui trên hết chính vì những câu chữ trong bài thơ di chúc. Không chỉ như tác giả nói chỉ gói gọn bằng 19 câu lục bát để dễ nhớ, dễ thuộc mà 19 câu thơ ấy đã thể hiện một cách nhìn đầy cao đẹp của một bậc cây cao bóng cả về đạo lý và văn hóa trong tình cảnh suy thoái đạo đức trong xã hội hiện nay.

       Và vì vậy, tôi đọc Dặn Con của bác Nguyễn Khôi trong tâm trạng đã hóa thân thành một đứa con cháu bác.

       Câu thơ mở đầu Dặn Con không phải là một lời dặn dò mà là một lời cầu xin:

       Nhưng mà tôi sẽ chết than ôi!

       Phải đấy, điếu văn dài dòng với cả suối ngôn từ hoa mỹ mà làm gì. Công lớn nhất của bố trong cuộc đời này là cùng mẹ nuôi dạy các con thành người với đúng nghĩa con người. Vì vậy chỉ cần đôi lời điếu văn để tiễn bố ra đi, làm cho vong linh bố được thanh thoát.

       Trời đất hương hoa, người ta cơm gạo. Chết là về với Đất Trời, nôm na là về với cát bụi, ngọn nguồn là về với Tổ tiên. Vậy thì vài thẻ hương, vài vòng hoa cho bố là đủ chứ đừng hãnh tiến đua đời như tang ma đình đám của bao nhà khác.  Quan tài trạm trổ rồng phượng rườm rà, với hàng trăm vòng hoa được “tháp tùng” cũng chừng ấy xe bốn bánh, có hàng dãy xe biển số xanh, biển số đỏ, tiền vàng mã rải kín đường và ầm ỹ nhạc lễ bởi đội kèn đồng hay băng dàn nhạc với những nhạc cụ hiện đại saxophone, guitare điện, organ, violon…, những thứ ấy bày biện ra trong đám ma chỉ tổ cho thiên hạ chê cười về sự lố lăng.

       Các con hãy ngẫm xem: Biết bao chiến sĩ đã bỏ mình vì đất nước hiện giờ còn chưa tìm thấy hài cốt nói chi đến mộ phần. Ấy là đời thực ở nước ta còn đời ảo trong văn học Thế giới thì như các con đã biết, Giăng Vangiăng là một con người chân chính vĩ đại, một con người cao cả của tình yêu thương nhưng khi chết đi, mộ ông cũng chỉ là một phiến đá dài và hẹp che vừa vặn tầm vóc một con người. Phiến đá không khắc tên ai và rồi cũng chẳng thoát khỏi lở lói thời vì gian vì meo mốc. Vì rêu và phân chim gậm nhấm.

       Bố sao dám sánh với các anh hùng chiến sĩ vô danh. Bố sao bằng Giang Vangiang cao thượng chân chính nên “Bao giờ bố chết”, được về nằm bên nơi ông bà ở quê nhà là bố đã được ngậm cười nơi chín suối rồi.

       Giờ, còn một điều xin thương chót:

       Thiết tưởng lời dặn này chẳng có điều gì phải cắt nghĩa thêm: Mấy tập thơ văn, cửa nhà đất của cha ông để lại, một chút của riêng bố mẹ tích cóp dành dụm.  Một đời người, bố chỉ có thế thôi nhưng phải kể chi ly rành rọt bởi vì nó phải được như Luật định. Chỉ có sống theo Luật định, con người mới có văn hóa, có kỷ cương, trách nhiệm và xã hội mới văn minh.

       Các con thấy đấy, bố chỉ xin thương hai điều như thế, không đủ một nửa số trên năm đầu ngón tay.

       Bài thơ kết thúc bằng khổ thơ với mấy câu rất ung dung tự tại:

       Phải là một con người đã sống trọn đời mình với một cách sống giản đơn mà cao đẹp: “chăm lo cần kiệm bắc cầu mưu sinh”. Phải là người hiểu sâu sắc quy luật của tạo hóa: người chết đơn giản như đêm nối tiếp ngày, mới có được” Đôi lời nhỏ nhẹ dặn con…” như vậy.

       Đọc Dặn Con của bác Nguyễn Khôi, tôi không thể không nhớ đến bài thơ Di Chúc của cụ Tam Nguyên Yên Đổ Nguyễn Khuyến đã có từ trăm năm trước. Hai nhà thơ sinh cách nhau trên một trăm năm, hai bài thơ ra đời cũng cách nhau trên một trăm năm nhưng lại gặp nhau ở nhiều điểm.

       Nếu nhà thơ đương đại Nguyễn Khôi dặn con, khi mình chết tang lễ chỉ gọn nhẹ đời thường như kể trên thì nhà thơ lớn của dân tộc, Nguyễn Khuyến cũng di chúc:

       Nếu nhà thơ đương đại Nguyễn Khôi dặn con: ”Người thân xúm xít thật đông/ Vài ba giọt lệ ấm trong tiếng cười” thì nhà thơ lớn của dân tộc Nguyễn Khuyến cũng di chúc gần như thế:

       Đúng là kẻ sĩ chân chính thì thời nào cũng vậy.

       Tuy nhiên, vẫn có một khoảng khác biệt. Ấy là khi cụ Tam Nguyên Yên Đổ nhắc các con phải nhớ:

       Than ôi, cả bài Di Chúc toát lên một mong muốn đời thường: thanh liêm trong sạch trước thời thế và cuộc đời đầy chán ngán. Khi chết đưa ma, không cho viết văn tế, câu đối, minh tinh, thần chủ… nhưng lại bắt rước đầu tiên cờ biển vua ban ngày trước và làm xao động đường thôn lối xóm bởi bọn thợ kèn đi theo linh cữu mỗi bên dăm người. Phải chăng cụ Tam Nguyên Yên Đổ chưa thoát được cái vòng kim cô của ý thức hệ trung quân?

       Và cũng có một điểm chưa rõ ở bác Khôi. Ấy là khi cụ Tam Nguyên Yên Đổ nêu cách đề mộ chí rõ ràng để muốn mình quên mình đi, muốn cuộc đời quên mình đi, quên một con người không có gì đáng khen ngợi, thờ cúng:

       Không rõ bác Nguyễn Khôi có muốn bia mộ và đề mộ chí rõ ràng hay không? Vì bác Nguyễn Khôi không chỉ là nhà thơ mà một thời còn là “chuyên viên cao cấp Văn phòng Quốc Hội”. Nên tôi e rằng, không rành rõ như cụ Tam, nếu tôi thực là con cháu bác cũng khó bề khi thực hiện di chúc!

       Loài người hẳn đã có hàng triệu lời di chúc. Có những bản di chúc cho thấy ý nguyện tốt đẹp của nhiều người như di chúc của Beethoven, Alfred Nobel, Tôn Trung sơn hay Hồ Chí Minh… Có những di chúc có tính cách lập dị của một số người nổi tiếng như những ca sĩ, người mẫu hay những người giàu có. Và có cả những di chúc cho thấy ý nguyện tàn bạo ác nhân như di chúc của trùm khủng bố Bin Laden… Riêng ở Anh quốc và xứ Wales. Gần đây người ta đã chụp lại được 41 triệu bản di chúc chép tay. Nội trong Chiến tranh Thế giới thứ nhất, người ta mới sưu tầm cũng đã được 280 nghìn bản di chúc của các chiến sĩ trận vong. Nhưng có thể nói, không dễ gì tìm được một vài bản di chúc bằng thơ.

       Vì vậy bài Dặn Con (Thơ Di chúc) lục bát của bác Nguyễn Khôi là một bản di chúc đặc sắc, rất xứng đáng được xếp bên cạnh bài thơ Di Chúc nức danh của cụ Tam Nguyên Yên Đổ Nguyễn Khuyến, nguyên tác chữ Hán đã được dịch rất thanh thoát ra thể thơ song thất lục bát phổ biến cả trăm năm nay trong lòng dân ta.

       Mặc dù trong Lời Thưa, bác Nguyễn Khôi có nói: “Nguyễn Khôi tôi năm nay (79 xuân ta), già yếu, ốm đau,tuổi cao nhất họ nội tộc ở làng”. Nhưng đọc 19 câu thơ di chúc Dặn Con của bác, ta thấy 19 lời thơ rất hay toát lên những tình cảm sâu sắc, đẹp nhất chung nhất về đạo lý của người Việt chúng ta. Những tình cảm ấy được thể hiện bằng một lý trí rất sáng suốt. Vì vậy tôi tin rằng, cái ngày “Bao giờ bố chết” sẽ còn lâu mới đến với tác giảDặn Con.

       Với niềm tin ấy, tôi mong mỏi và kính chúc bác Nguyễn Khôi sống lâu trăm tuổi để viết thêm nữa nhiều bài thơ hay và đẹp cho đời!

       Một tối lún phún hạt mưa rơi ngoài phố

 

       Nguồn: https://anhngucongdong.com/dan-con-tho-di-chuc-cua-nguyen-khoi.html?fbclid=IwAR1pIRxBM0tuQdCXUshZp3Fu2XYv2Kwx2F-RswIQ861fojkuGkqmL7ck8kk