TRẢ LỜI MỘT BÌNH LUẬN VỀ CA KHÚC "VÀ TÔI CŨNG YÊU EM" CỦA ĐỨC HUY / Phạm Đức Nhì

 

 

Một Bình Luận Độc Đáo

 

Dưới bài viết Lỗi Kỹ Thuật Trong Hai Bản Nhạc Của Đức Huy của tôi trên Facebook (Tủ Sách Thi Văn Việt) có một bình luận như sau:

 

Theo em, cảm nhận của mỗi người ở mỗi tầng khác nhau. Trong mỗi tầng lại có nhiều ngăn khác nhau, nghĩa là góc nhìn. Vậy nên, nhiều người sẽ có góc nhìn đơn giản, người khác lại có góc nhìn nghiêm khắc. Người hiểu biết nhiều lại càng nghiêm khắc hơn.

 

Từ lâu, khi 2 bài hát này ra đời, đại đa số người yêu dòng nhạc này đều yêu và "chấp nhận", chứ không phải bị "đầu độc".

 

Thuyết nhà Phật cũng cho rằng: "Đời tương đối mà!"

 

Bản thân em, dù rất yêu mến anh qua bao nhiêu bài bình, nhưng lần này em đứng về phía Đức Huy. Muốn yêu dài lâu, yêu đậm sâu, yêu nồng nàn, yêu chứa chan... cũng chỉ là một cách dành tình cảm hết lòng cho đối phương.

 

Em chúc anh luôn khoẻ và cũng rất mong đọc được nhiều những lý lẽ của anh trong chuyện này để em có dịp nâng tầng cảm nhận của mình. (1)

 

Thú thật, trên FB rất hiếm khi gặp bình luận kiểu này. Về lý thì Nàng đã thẳng thừng đẩy tôi về bên kia chiến tuyến. Về tình thì ngôn ngữ lịch sự và ngọt ngào như tẩm đường phèn, kèm theo một câu khen rất khéo khiến người được khen mát lòng, mát dạ.

 

Đặc biệt, câu cuối nghe thì có vẻ hiền như “ma – sơ” (ma sœur) nhưng lại chứa một cái bẫy mà nếu không khéo, người “phía bên kia” sẽ rớt xuống một hầm chông nhọn hoắt.

 

Xin phép độc giả được trả lời cô em rất lịch sự và thâm thúy này.

 

Bàn Rộng Thêm Một Chút

 

Trong tiếng Việt có những chữ (hoặc nhóm chữ) vừa là tĩnh từ, vừa là trạng từ.

 

Thí dụ: Giỏi, thành công

 

Cậu ấy là học sinh giỏi trong lớp tôi. (tĩnh từ)

Cô ấy bơi giỏi lắm. (trạng từ)

 

Màu Tím Hoa Sim là một bài thơ thành công về mặt nghệ thuật. (tĩnh từ)

Anh ấy đã bảo vệ thành công luận án Tiến Sĩ. (trạng từ)

 

Nhưng cũng có những chữ (nhóm chữ) chỉ có một nhiệm vụ, hoặc là tĩnh từ, hoặc là trạng từ.

 

Thí dụ: Bao la (tĩnh từ), mong manh (tĩnh từ)

 

Lòng mẹ bao la như biển Thái Bình dạt dào (Lòng Mẹ, Y Vân). “Bao la” chỉ có thể là tĩnh từ.

 

Nếu viết:

 

Anh yêu em bao la như lòng đại dương.

 

là sai. “Bao la” là tĩnh từ không thể dùng bổ nghĩa cho động từ “yêu” được.

 

Tình mình là sợi tơ mong manh

“mong manh” là tĩnh từ.

 

Nếu viết:

 

“Xin đừng làm mong manh mối tình hai đứa, các con nhé!”

là sai. Mong manh là tĩnh từ, không thể dùng bổ nghĩa cho động từ “làm” được.

 

Anh ủng hộ việc thi sĩ, – trong cơn cao hứng - đạp bỏ một số luật tắc của thơ để được tự do phóng bút. Nhưng không nên đánh đồng tĩnh từ với trạng từ trong ngôn ngữ nghệ thuật như nhạc sĩ Đức Huy. Làm thế, cánh đồng Văn Chương sẽ héo úa rất nhanh chóng.”

 

Đức Huy đã chọn “yêu em chứa chan” trong Và Tôi Cũng Yêu Em là để đoạn cuối được suôn sẻ - vừa hợp vận, vừa hài hòa với âm và nhịp điệu của đoạn nhạc. Để có được điều đó, nhạc sĩ đã hy sinh cái đẹp văn chương của ca từ.

 

Đức Huy nghĩ rằng với nhạc điệu nhanh và hấp dẫn như thế, “bức tường đề kháng” của người thưởng thức sẽ bị xuyên thủng. Lý trí không đủ thời gian làm công việc “gạn đục khơi trong”, sẽ mở cửa để cả nhạc lẫn lời đi thẳng vào tâm hồn.

 

Và nhạc sĩ đã nghĩ đúng. Đã 35 năm trôi qua, bản nhạc Và Tôi Cũng Yêu Em được hát không biết bao nhiêu lần, mà 2 chữ “chứa chan” vừa sai, vừa dở như thế cũng vẫn được người nghe chấp nhận, không một lời phản đối. Bản nhạc vẫn được nhiệt liệt hoan nghênh.

 

Đó là cái Tài của nhạc sĩ.. Và đó cũng là cái tội. Tội vô tình đưa “rác” vào tâm hồn người nghe nhạc.

 

Trải Nghiệm Cá Nhân

 

Anh đã từng gặp ở chợ An Đông một bà cầm lá rau xà lách có con sâu to tổ bổ cuốn bánh xèo chấm mắm ăn ngon lành. Người bán hàng rửa rau không kỹ chứ không phải có ác ý “chơi khăm” khách hàng của mình.

 

Sống trong một gia đình nghèo ở khu lao động tỉnh lẻ, đầu óc của anh đã thấm rất nhiều những bản nhạc “sến”, những câu thơ, câu nói “cả đẩn”, những bài vọng cổ rất ít chất văn chương. May được lên Sài Gòn “du học”, được tiếp xúc với loại nhạc “cao tầm” hơn, được nghe, đọc những câu thơ, câu văn “nên thơ” hơn, được xem những tuồng cải lương có ngôn ngữ chắt lọc hơn, đẹp hơn, anh đã từng bước nâng tầm trình độ thưởng thức nghệ thuật của mình.

 

Nhờ làm thơ, viết văn, yêu văn nghệ (đàn hát, võ vẽ viết ca khúc) anh may mắn được tiếp xúc, gần gũi, thân thiết với rất nhiều người tài giỏi ở những lãnh vực này (trong trại cải tạo), được họ tận tình chỉ bảo. Rồi bị đụng xe (ở Mỹ), nghỉ lao động, cắp sách đến trường, anh cũng học được nhiều điều hay của Văn Chương Anh Mỹ (và thế giới).

 

Dài dòng như vậy để em biết, anh đã vô số lần – trong chốn văn chương, văn nghệ - cầm lá rau xà lách có con sâu còn to hơn con sâu của bà ở chợ An Đông, cuốn bánh xèo chấm mắm rồi vừa nhồm nhoàm nhai vừa ư ử hát trong miệng “Đời đẹp quá a a à á a a bài thơ” (Đêm Đô Thị, Y Vân)

 

Trở lại bản nhạc Và Tôi Cũng Yêu Em của Đức Huy, hai chữ “chứa chan” là con sâu to tướng. Trình độ của em, đọc phần giải thích ở trên, chắc đã nhận rõ điều này. Với những bản nhạc dở hoặc “thường thường” anh cũng chẳng mất công dính vào; tự nó cũng sẽ chết.

 

Nhưng đây là bản nhạc hay, được nhiều người yêu mến. Anh không nỡ tiếp tục nhìn những người ấy (biết đâu trong đó có em) vừa nhai nhồm nhoàm con sâu trong miệng vừa như anh ngày nào, ư ử hát “Ca vang khúc yêu đời”. (Văn Phụng)

 

Hơn nữa, nếu viết chỉ để người đọc hiểu ý mình, và đọc chỉ để hiểu được ý người viết thì sáng tác thơ, đọc thơ, sáng tác nhạc, nghe nhạc làm chi cho mệt. Văn xuôi làm việc đó dễ dàng và chính xác hơn nhiều.

 

Đọc thơ, nghe nhạc (ca khúc), dĩ nhiên, ai cũng muốn hiểu tác giả muốn nói gì, muốn chia sẻ với mình tâm trạng gì. Nhưng bên cạnh đó còn có những mục đích khác:

 

1/ Thưởng thức những nét đẹp của thi ca, âm nhạc mà văn xuôi không có.

 

2/ Để tâm hồn có cơ hội được rung lên trước những cung bậc cao thấp của chữ Tình.

 

3/ Và nếu độ rung mạnh đến mức làm chữ Lý hoảng sợ trốn biệt, tác giả và nguời đọc thơ, nghe nhạc còn may mắn được trò chuyện với nhau bằng một thứ ngôn ngữ thơ hoặc ca từ vô cùng tinh khiết: Tiếng Người Chân Thật.

 

Còn nói như em:

 

“Muốn yêu dài lâu, yêu đậm sâu, yêu nồng nàn, yêu chứa chan..... cũng chỉ là một cách dành tình cảm hết lòng cho đối phương.”

 

là tác giả đã thành công trong chức năng truyền thông nhưng đã buộc em, một người thưởng thức, “quên” cái đẹp của ngôn ngữ nghệ thuật, hạ giá trị nghệ thuật những cung bậc cao thấp của chữ Tình. Nghe nhạc như thế là chấp nhận thiệt thòi rất lớn cho tâm hồn mình.

 

Kết Luận

 

Và Tôi Cũng Yêu Em là ca khúc được nhiều người thưởng ngoạn, cả ở hải ngoại lẫn trong nước - đặc biệt là giới trẻ – yêu thích. (2) Nhưng rõ ràng, như đã phân tích ở trên, phần ca từ của ca khúc đã có hai lỗi kỹ thuật khá nặng. Lỗi kỹ thuật, đương nhiên, sẽ làm giảm giá trị nghệ thuật của tác phẩm. Viết bài này, cũng như những bài bình thơ khác, anh chỉ muốn đưa Và Tôi Cũng Yêu Em vào vị trí tương xứng với giá trị nghệ thuật của nó.

 

Đồng ý là không nên tách ca từ khỏi dòng nhạc rồi mặc tình nắn bóp, chê bai. Nhưng cũng không phải vì thế mà cứ lặng im, bất động, dù biết, dù thấy cũng không thèm đưa tay nhặt một hai cộng rác đã hoặc sắp sửa trôi qua cánh cửa tâm hồn mình.

 

Phạm Đức Nhì

nhidpham@gmail.com

 

CHÚ THÍCH:

 

1/ https://www.facebook.com/groups/1698980110347437/posts/2412877502291024/?comment_id=2413966242182150&reply_comment_id=2414212082157566&notif_id=1562801303207309&notif_t=group_comment_mention  

 

2/

“… ông nhiều lần về nước biểu diễn, xuất hiện trong nhiều chương trình ca nhạc như Duyên dáng Việt Nam... Ông đã phát hành album mang tên Và Con Tim Đã Vui Trở Lại năm 2005 và tổ chức Liveshow riêng cùng tên vào năm 2007. Ông cũng từng tham gia làm giám khảo cho cuộc thi Bước Nhảy Hoàn Vũ 2011 và Gương Mặt Thân Quen.

 

Đặc biệt, trung tâm Thúy Nga đã từng thực hiện Paris By Night 33: Nhạc Tình Đức Huy (1995) và Paris By Night 118: 50 Năm Âm Nhạc Đức Huy (2016) để vinh danh dòng nhạc của ông.”

 

Đức Huy – Wikipedia tiếng Việt

https://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c_Huy