GIÁO SƯ MAI QUỐC LIÊN MẮC SAI LẦM GÌ, KHI ÔNG VIẾT VỀ NHÂN VẬT LỊCH SỬ TRẦN ÍCH TẮC? / Vũ Bình Lục

 

Tác giả Vũ Bình Lục

 

Khi viết bài giới thiệu bộ sách TOÀN VIỆT THI LỤC của Lê Quý Đôn, do TRUNG TÂM NGHIÊN CỨU QUỐC HỌC (TTNCQH) tái bản, ông GS Mai Quốc Liên, chủ biên (Nhà xb Văn Học-2019) với cảm quan cũ đã mặc định, viết về nhân vật lịch sử Trần Ích Tắc như sau:

 

       “Còn về thơ Trần Ích Tắc, thì có lẽ không có gì đáng nói nhiều. Lý do vì sao Lê Quý Đôn lưu lại thơ ông trong TOÀN VIỆT THI LỤC, cũng là điều đáng để ý. Có lẽ Lê Quý Đôn tuân thủ điển lệ, hễ cứ là Vương gia, công thần thì đều chép vào, còn tội phản quốc của Trần Ích Tắc thì ông là phận “thần tử”, không dám luận định chăng? Thời quân chủ chuyên chế, đầu óc con người bị trói buộc đến như thế. Nhưng cũng may là nhờ có những bài thơ do Lê Quý Đôn chép, mà ta hiểu được thêm con người Việt gian bán nước của Trần Ích Tắc.

       Ông ta dùng từ chương, dùng tài hay chữ của mình để biện hộ , để “rửa mày rửa mặt” cho hành động tệ hại, tội lỗi của mình. Bản chất là một con người vì tư lợi, vì danh lợi mà quên xã tắc, mặc dù được đặt tên là Ích Tắc (có ích cho xã hội). Ông ta muốn tranh đoạt ngôi vua của cháu (ở thế là Hoàng thúc-chú vua). Cũng có thể là tự cao tự đại, xem mình hay chữ, đứng hàng đầu nền văn hoá Đại Việt, lãnh tụ của các văn nhân khoa bảng xuất tự môn bộ ông. Tóm lại là xuất phát từ lợi ích cá nhân, mà quên quyền lợi của Tổ quốc.

       Thế mà, bỏ nước chạy theo quân giặc (xuất quốc), ông cho là mình vì “trượng nghĩa” (coi trọng nghĩa), vì có “tấm lòng son” nên hành động như thế.

       Đương niên trượng nghĩa xuất Nam Bang,

       Cảnh cảnh đan trung đối bi thương.

       (Năm đó vì trọng nghĩa mà rời khỏi nước Nam,

       Canh cánh lòng son với trời xanh)

       Rồi theo ngựa trận (nhung an) của quân Nguyên ghé về nhà, thấy cảnh nhà thê lương, ông lại tự cho mình như “cánh hạc đất Liêu”, tu thành đạo rồi trở về! Còn những bài thơ thù tạc, nịnh nọt, như được dự yến của vua Nguyên mà thốt ra:

       Cô nghiệt thu hào  giai để lực,

       Nguyện đàn trung xích báo thâm ân.

(Chút việc cỏn con của cô thần, đều nhờ vào tài đức của vua cả,

Nguyện dốc hết lòng son báo đáp ơn sâu)

Thơ như thế là thơ phản quốc. Ngàn đời sau, người đời đều lên án tội lỗi của ông, thơ nào xoá được hành động nhơ nhuốc đó.”

 

       Sở dĩ chúng tôi phải trích dẫn một đoạn văn khá dài của ông GS Mai Quốc Liên, là muốn chứng minh rằng, ông Mai Quốc Liên đã mang sẵn mặc cảm xấu về Trần Ích Tắc là kẻ phản quốc, “chỉ vì món lợi nhỏ của bản thân, mà quên mất giang sơn Tổ quốc”. Và những câu chữ của chính ông đã “chỉ đường dẫn lối” cho những phán xét sai lầm tệ hại, khi ông lên án Trần Ích Tắc một cách hàm hồ, vô lối.

       Đơn giản chỉ vì ông Mai Quốc Liên, mặc dù thông thạo chữ Hán, thậm chí đứng đầu một cơ quan nghiên cứu lớn (TTNCQH) nhưng không có tầm hiểu biết sâu rộng về Địa-lịch sử, Địa-Quân sự, Địa- Văn hoá, lại càng không có khả năng phân tích, cảm thụ thơ chữ Hán của Trần Ích Tắc. Từ định kiến có sẵn, rằng Trần Ích Tắc là kẻ phản quốc, GS Mai Quốc Liên đã không đủ minh mẫn để xem xét bản chất của sự thật. Nói như Lê Quý Đôn, “Những việc chính sử ghi chép, cho dù là hoàn hảo đến mấy, cũng không thể hoàn toàn tin theo được… “Kẻ đọc sách có thể  chỉ căn cứ vào văn, mà không xét đến sự thực được chăng”?

       Ở câu đầu, ông Mai Quốc Liên mặc dù mang sẵn tư duy mặc định hành vi “phản quốc” của Trần Ích Tắc, nhưng ông vẫn chưa dám khẳng định việc Lê Quý Đôn đưa thơ Trần Ích Ích Tắc vào bộ tuyển thơ lớn nhất của nước ta là bộ sách TOÀN VIỆT THI LỤC. Vậy nên, ông chỉ dùng chữ “có lẽ” và đặt câu hỏi tại sao? Và nói rằng, đó “cũng là điều đáng để ý”. Và lại nói thêm rằng “nhưng cũng may là nhờ có những bài thơ Lê Quý Đôn chép, mà ta hiểu được thêm con người Việt gian bán nước đó”

       Quả là GS Mai Quốc Liên đã rất khôn khéo ở giọng điệu, vừa khen, vừa chê để cuối cùng trở lại việc khẳng định Trần Ích Tắc là tên bán nước cầu vinh…Như vậy, ông Mai GS đã nhìn thấy vấn đề, về ý nghĩa, giá trị của việc Lê Quý Đôn tuyển thơ Trần Ích Tắc vào tập thơ lớn nhất của người Việt ta, mà không thấy được rằng, Trần Ích Tắc vẫn là người Đại Việt. Chiêu Quốc Vương vẫn mang quốc tịch Đại Việt đấy chứ? Chiêu Quốc Vương là người mang hai quốc tịch, Đại Việt và Mông Nguyên. Nếu là tên phản quốc, luật pháp nghiêm khắc của nhà Trần sẽ xoá bỏ danh tính họ Trần của Ích Tắc (người sẽ giúp ích lớn cho giang sơn xã tắc Đại Việt, như tên cha mẹ ông đã đặt cho ông). Tại sao các vua Trần không làm điều xoá danh tính họ Trần của Ích Tắc, mà chỉ gọi là “Ả Trần”, tức người họ Trần mà hèn nhát yếu đuối như đàn bà? Chẳng phải là lãnh đạo triều Trần đã rất khôn khéo, để lại những tín hiệu rất cần thiết, để đời sau như chúng ta phải có trách nhiệm làm sáng tỏ sự thật hay sao? Cái điều mà ai cũng thấy đó, mà thật ra có nhìn thấy đâu? GS Mai là một người trong số những người đã thấy, mà không thấy đó!

       Mới đây mấy chục năm, các nhà tình báo chiến lược như Vũ Ngọc Nhạ, Đặng Trần Đức, Phạm Xuân Ẩn, Phạm Ngọc Thảo v.v… chẳng phải là họ cũng mang hai quốc tịch, VIỆT NAM DÂN CHỦ CỘNG HOÀ và VIỆT NAM CỘNG HOÀ đó sao?

       Về thơ của Trần Ích Tắc, ông GS Mai, cũng với giọng điệu vừa nâng lên vừa hạ xuống, “giơ cao” nhưng “đánh mạnh” và cuối cùng khẳng định đó là thơ của kẻ “phản quốc”. Rằng Trần Ích Tắc đã dùng tài hay chữ của mình để “rửa mày rửa mặt” cho chính mình…bản chất là vì tư lợi, vì danh lợi mà quên xã tắc, mặc dù được đặt tên là Ích Tắc (người đem lại lợi ích cho xã tắc). Ông ta còn muốn cướp ngôi của cháu mình, với tư cách là chú ruột của vua.

       Xin thưa rằng, Trần Ích Tắc tài cao, bậc nhất thiên hạ đương thời, danh vọng cũng đã đến tột đỉnh, nhưng ông vì lợi lộc cá nhân nào nhỉ?

       GS Mai viết như vậy là quá hàm hồ, không hiểu biết gì về quy chế của triều Trần đã được thiết lập rõ ràng. Triều đình luôn có 2 vua (nhị Thánh). Vua cha nhường ngôi cho Thái tử. lên ngồi ghế Thượng hoàng. Vua con nắm quyền điều hành chính sự, để tập sự điều hành chinh sự, và để ngôi vua đã được ổn định, ngăn ngừa các hoàng tử khác có thể sinh lòng khác, nhòm ngó ngôi báu. Điều này đã xảy ra ở giai đoạn đầu triều Hậu Lý trước đó.

Bấy giờ, Trần Thánh Tông là Thượng hoàng, Trần Nhân Tông là vua kế vị. Vua cha vẫn còn có những hoàng tử giỏi khác sẵn sàng kế vị, như Chiêu Minh Vương Trần Quang Khải, Hoàng tử dòng đích. Trong khi đó, Trần Ích Tắc chỉ là con bà Vũ Phi, bà Phi thứ 5 của Thái Tông Trần Cảnh, liệu còn có CỬA NÀO để muốn tranh ngôi của cháu? Thật nực cười. Điều đó mà cũng tin được sao? Ông GS Mai đã không biết điều này hay sao? Kết án Trần Ích Tắc như vậy, chẳng phải là quá độc ác và sai lầm lắm hay sao?

Trần Ích Tắc được người đương thời hết lời ca ngợi về tài năng, đức độ. Chính ông là nhà giáo đầu tiên ở nước ta mở trường tư thục, bên cạnh Quốc Tử Giám. Ông tài trợ miễn phí, dạy dỗ học trò nghèo. Học trò của thầy Trần Ích Tắc là những ai? Chẳng phải là các ông quan đại thần, những nhà thơ, nhà văn hoá xuất sắc nhất đời Trần, như Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi, Nguyễn Trung Ngạn, Trương Hán Siêu, Bùi Phóng và nhiều người khác, mà ông GS Mai nói là những nhà văn hoá hàng đầu, những nhà khoa bảng hàng đầu đều “xuất môn” tự ông, tức đều từ “cửa học sân nhà” của thầy Trần Ích Tắc đó sao?

       GS Mai ca ngợi Trần Ích Tắc là nhà văn hoá hàng đầu của nền văn hoá đất nước, nhưng tự cao tự đại. GS Mai đã dám nêu sự thật về công lao đào tạo nhân tài cho đất nước của Trần Ích Tắc, nhưng không hề biết rằng, tại sao các danh thần kiệt xuất, “xuất môn” từ cửa trường tư thục của thầy Trần Ích Tắc, vẫn điềm nhiên ngồi trên ghế những cận thần trụ cột của triều đình? Chả lẽ ông thầy đã thành kẻ “phản quốc”, mà các học trò của kẻ phản quốc vẫn được trọng dụng tài năng xuất chúng đến mức tột đỉnh của họ hay sao?

Luật pháp thời xưa, xem học trò là sản phẩm tư tưởng giáo dục của thầy. Thầy bị ghép tội, thì học trò cũng nằm trong số “cửu tộc”, phải “tru di”, cũng sẽ bị giết, hoặc đuổi khỏi chức quan. Ví như Nguyễn Trãi ở thời Lê Sơ, có rất nhiều học trò làm quan to trong triều, nhưng khi thầy Nguyễn Trãi bị gian thần khép tội “tru di tam tộc”, (giết cả ba họ). thì học trò của thầy Trãi biến đâu mất tiêu. Không có ai dám lưu lại một bài thơ nào của thầy Trãi cả. Chả lẽ GS Mai cũng không biết điều đó hay sao?

Về bài thơ “Xuất Quốc” của Trần Ích Tắc, GS Mai chỉ trích dẫn hai câu thơ đầu và cho rằng, Trần Ích Tắc đã làm cái việc “tự rửa mặt” cho hành vi phản quốc của ông. Tuy nhiên, GS Mai không hề phân tích đầy đủ cả bài thơ “Xuất Quốc”, chính là di ngôn vĩ đại của ông, về việc ông phải bỏ nước ra đi là vì trọng nghĩa với triều Trần, với non sông đất nước Đại Việt. Việc ông phải ra đi, chỉ có trời xanh mới biết mà thôi! Chúng tôi đã bình giải kỹ bài thơ này, trong sách VỪA ĐI VỪA NGHĨ.

Thực ra, lãnh đạo triều Trần đã sắp xếp kế hoạch tình báo rất chu đáo và tinh vi, khiến Hốt Tất Liệt hoàn toàn tin tưởng vào Trần Ích Tắc mà trao cho ông những chức vụ rất to lớn, khiến Trần Ích Tắc có được cơ hội không thể tốt hơn, để thực hiện kế hoạch chiến lược của mình. Sử sách nào chép ư? Không có! Nhưng qua diễn biến thực tế lịch sử, cùng với thơ Trần Ích Tắc để lại, người đời sau có thể hình dung ra cái điều tất yếu đó.

Với chức vụ rất cao được Hốt Tất Liệt trao cho Trần Ích Tắc là chức HỒ QUẢNG BÌNH CHƯƠNG CHÍNH SỰ, tức Tể Tướng kiêm phụ trách quản lý vùng đất Hồ Nam và Quảng Tây, Quảng Đông, rất rộng lớn. Rộng gấp mấy lần nước Đại Việt nhỏ bé. Chẳng phải là cơ may cực lớn cho Đại Việt hay sao?

Với bài HỒI QUỐC, ông GS Mai cũng với cảm hứng “mặc định”, cho nên vẫn không hiểu được việc Trần Ích Tắc trở về nước sau nhiều năm xa Tổ quốc. Kế hoạch tấn công Đại Việt lần thứ ba của Hốt Tất Liệt, đã được Trần Ích Tắc mật báo cho Tiết Chế Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn. Còn ông chỉ có việc “theo chân ngựa chiến” trở về thăm lại quê hương”, chứ đâu phải trở về làm AN NAM QUỐC VƯƠNG? Tin tưởng rằng Tiết Chế Hưng Đạo Vương đã biết rõ kế hoạch tấn công của Hốt Tất Liệt và đã có kế sách đối phó với 50 vạn quân Mông Nguyên từ ba mũi tiến công, cho nên, Trần Ích Tắc mới có thái độ ung dung mà “theo chân ngựa chiến về thăm lại quê hương” (hồi quốc)…

Thực tế lịch sử đã diễn ra đúng như vậy. Hưng Đạo Đại Vương đã không bố trí chặn đánh mũi tiến công chủ lực của quân Nguyên, do Tổng Tư lệnh Thoát Hoan chỉ huy. Thăng Long bỏ ngỏ cho Thoát Hoan và Ích Tắc vào nghỉ tạm ít ngày. Quân Đại Việt chỉ chặn đánh đội quân 5 ngàn lính, do hai tên hàng tướng người Việt là Lê An, Lê Tắc hộ tống đứa con 9 tuổi (Trần Dục) của Trần Ích tắc. Tướng Nguyễn Thế Lộc, viên tướng người Tày, được giao chặn đánh đội quân này, nhưng vẫn mở cửa hướng Bắc, để cha con Trần Ích Tắc được an toàn trở về phủ Tư Minh bên kia biên giới, đúng vào ngày Nguyên Đán năm 1288. Chẳng lẽ đó là sự “ngẫu nhiên” hay sao? Chả lẽ ông GS Mai không biết thực tế này, liên quan đến thơ của Trần Ích Tắc hay sao?

Sử ta (ĐVSKTT) chép, khi quân Mông Nguyên chuẩn bị tấn công Đại Việt lần thứ 3, vua Trần hỏi Quốc Công Tiết chế Hưng Đạo Đại Vương rằng, thế giặc năm nay thế nào? Đại Vương trả lời: “Thế giặc năm nay dễ phá”! Có bản dịch là “Năm nay đánh giặc nhàn”!. Chắc chắn sẽ có người thắc mắc, rằng tại sao vua phải hỏi Hưng Đạo Đại Vương? Chả lẽ vua Không biết hay sao? Thưa rằng, tất nhiên, kế hoạch tấn công của Hốt Tất Liệt đã được Trần Ích Tắc sai người bí mật mang về nước, trước hết là đến tay Trần Quốc Tuấn. Sao vậy? Là bởi Trần Quốc Tuấn là Tổng Tư lệnh tối cao của cuộc kháng chiến. Cả vua và các vương hầu đều phải chịu chỉ huy, điều động quân binh của Tiết Chế Tổng Tư lệnh. Hưng Đạo Đại Vương là người được nhận kế hoạch tấn công của Hốt Tất Liệt sớm nhất. Thứ hai, An Bang là phủ đệ của Hưng Đạo Đại Vương, gần biên giới hơn. Giao liên tình báo dễ dàng truyền tin đến Hưng Đạo Đại Vương Tổng Tư lệnh. Tất nhiên, theo lễ, Hưng Đạo Đại Đại Vương sẽ về triều để trình bày kế hoạch tác chiến với hai vua. Vua hỏi ông năm nay đánh giặc thế nào, là vì lẽ ấy!

Cả những bài thơ của Trần Ích Tắc ca ngợi vua Nguyên là Thiết Mộc Nhi (Nguyên Thánh Tông), ông GS Mai cũng không hề hay biết thực chất tình cảm và lòng biết ơn chân thực của Trần Ích Tắc vớí vua mới Thiết Mộc Nhi (cháu nội Hốt Tất Liệt). Khi đăng quang, Thiết Mộc Nhi bèn lập tức ban chiếu bãi binh, chấm dứt cuộc xâm lăng lần thứ Tư của Mông Nguyên xuống Đại Việt. Đó chính là một sự may mắn chưa từng có đối với Đại Việt, là hạnh phúc vô cùng to lớn của quân dân hai nước. Trần Ích Tắc cảm cái ơn sâu ấy của vua mới Nguyên Thánh Tông, mà bày tỏ tình cảm sâu nặng của ông và nhân dân Đại Việt đấy! Ông GS Mai không biết được điều này, cho nên mới thốt ra những lời lên án cay độc và hết sức sai lầm như vậy.

Ông GS Mai cho rằng đó là thơ nịnh hót khi được dự yến, là thơ của kẻ phản quốc, ngàn đời sau còn nguyền rủa. Chúng tôi lại thấy thương và có phần nào thông cảm, bởi GS Mai không hề biết việc Trần Ích Tắc đã đóng góp công lao vĩ đại, khi ông đã góp phần tác động vào tư tưởng của vua mới Thiết Mộc Nhi, ngay từ khi ông vua mới nhà Nguyên còn ở ngôi Đông Cung Thái tử. Không biết, cho nên mới có những lời phán xét rất sai lầm và tệ hai về Trần Ích Tắc như vậy. Do vậy, mà các môn đệ trung thành của GS Mai, cũng cứ thế mà “ăn theo nói leo” thế thôi. Nguyễn Trãi nói rằng “Đọc sách phải thông đòi nghĩa sách” (Thơ Nôm). Dẫu đọc cả ngàn vạn cuốn sách, mà không “thông đòi” được nghĩa lý của sách vở, thì cũng vô ích mà thôi!

       Chúng tôi đã nghiền ngẫm, xem xét những điều đã ghi chép trong các sách sử, đối chiếu thơ ca của Trần Ích Tắc với diễn biến lịch sử đã diễn ra cách nay bảy tám trăm năm, để chứng minh rằng Trần Ích Tắc là một thiên tài trác việt, một nhà tình báo chiến lược vĩ đại. Do những công lao góp phần làm tan rã nội bộ triều đình Mông Nguyên và sau đó, Trần Hữu Lượng, con trai Trần Ích Tắc đã tiếp nối sự nghiệp cha, xây dựng được một đội quân vũ trang, gồm 65 vạn quân tinh nhuệ và hạm đội lớn hàng ngàn chiến thuyền lớn nhỏ, chiến đấu với quân Nguyên, làm chúng tan rã, phải bỏ chạy lên phương Bắc, thành lập triều đại Bắc Nguyên.

Trần Hữu Lượng đã xưng Hán Đế, lấy quốc hiệu Đại Hán, giương cờ Hán chiến đấu với quân Nguyên. Quân đội của ông gồm chủ yếu là người Bách Việt, trên chính quê hương cũ của người Bách Việt, của họ Trần từ Phúc Kiến. Nếu không thua trong trận đại thuỷ chiến trong hồ Bà Dương (Bành Lãi), thì làm gì còn có nhà Minh nữa? Có tài liệu gần đây nói rằng, sau trận Bành Lãi thất bại, hàng vạn người Bách Việt bỏ nước di tản sang In đô, sinh sống ở một số hòn đảo, cho đến ngày nay.

Sách ĐVSKTT chép việc Trần Hữu Lượng đã ba lần sai sứ về Đại Việt, yêu cầu Trần Dụ Tông giúp sức đánh Mông Nguyên, nhưng Dụ Tông từ chối. Chỉ lần thứ 3, Dụ Tông mới sai KINH LƯỢC SỨ LẠNG GIANG Nguyễn Trung Ngạn đem theo một đội quân nhỏ, sang bên kia biên giới để nghe ngóng tình hình chiến sự thế nào.

Bài thơ VĨNH BÌNH TRẠI SƠ PHÁT (Mới ra khỏi trại Vĩnh Bình), thơ Nguyễn Trung Ngạn có câu:

Gió ù ù thổi, ngọn cờ nhà Hán phấp phới lướt dạt ngọn cỏ,

Nghe tiếng ngựa rợ Hồ kêu, khiến lòng rùng rợn, mà cung đao đeo bên mình (họ) dường như phát tiếng kêu.

Đã thể hiện một cách chân thực nhất hình ảnh cuộc chiến đấu của Trần Hữu Lượng, xưng Hán Đế, quốc hiệu Đại Hán, giương cờ Hán đánh nhau với Mông Nguyên…

Có người bảo rằng thời Trần Dụ Tông, Đại Việt còn đang mạnh. Mạnh như thế nào nhỉ? Nhà nước kiệt quệ, đến mức Trần Dụ Tông phải bán tước cho nhà giàu, lấy lương thực, tiền bạc cung ứng cho triều đình. Nông dân nổi lên khởi nghĩa khắp nơi, tiêu biểu nhất là khởi nghĩa Ngô Bệ ở Yên Phụ. Tham quan tha hồ vơ vét của dân. Đến nỗi, Thầy Chu Văn An khuyên Dụ Tông không nghe, ông bèn treo mũ từ quan. Vua Dụ Tông ăn chơi sa đoạ, chỉ thích chơi chim, chơi cây cảnh, gái gú. Đất nước như vậy, triều đình như vậy, lại là “đang mạnh” hay sao? Trong khi đó, ở phương Nam, Chiêm Thành đang trỗi dậy. Họ đã ba lần đem quân  tấn công Đại Việt. Nếu không là suy yếu, thì Chiêm Thành dám tấn công Đại Việt được sao? Thêm nữa, nên biết rằng, Trần Hữu Lượng chiến đấu với quân Mông Nguyên ở phía Bắc, chẳng phải là để che chắn cho Đại Việt được yên ổn đó sao? Chiến lược đánh giặc ngay trên đất giặc, ngay trong lòng địch, để bảo vệ Đại Việt ở phía sau, như lãnh đạo nhà Trần đã giao cho Trần Ích Tắc. Chẳng phải là ở bài thơ XUẤT QUỐC, chính Trần Ích Tắc đã nói rằng, việc ông phải bỏ nước ra đi, là để làm cái việc như ngài Cơ Tử, làm cho nhà Ân còn mãi đó sao? Chẳng phải là để cho Đại Việt còn mãi đó sao? Đâu phải như Tấn Văn Công (tức công tử Trùng Nhĩ), bỏ nước ra đi để nhờ thế lực ngoại bang, lại trở về làm vua nước Tấn?

Vua Dụ Tông (Trần Hạo) nhờ có Trần Hữu Lượng đánh giặc ở bên kia biên giới, mà ông được thảnh thơi ăn chơi, hưởng lạc. Ông ta cũng không thể biết rằng tại sao Đại Việt lại được yên ổn như thế, huống chi là kẻ đọc sách đời sau, chỉ biết đọc mà không biết suy xét thực tế như thế nào?

Lịch sử đã diễn ra như vậy. Thơ Trần Ích Tắc đã thể hiện chân thực nhất tâm trạng của ông, tấm lòng son sắt của ông với non sông đất nước Đại Việt.

Chúng ta không thể biết Trần Ích Tắc đã hành động cụ thể như thế nào, nhưng từ thơ ông, từ thực tế lịch sử đã diễn ra, kết nối với thơ ca đương thời, như thơ Nguyễn Trung Ngạn và một số tác giả đời sau khi đi sứ sang Tàu, đã giúp chúng ta dựng lên chân dung đích thực của Trần Ích Tắc, với tư cách là một nhà tình báo chiến lược thiên tài, đơn tuyến. Hơn thế, ông là người anh hùng dân tộc vĩ đại của Đại Việt ta, mà các loại nguỵ thư bên Tàu thường xuyên tạc, cố tình cố ý hạ thấp vai trò của cha con Trần Ích Tắc-Trần Hữu Lượng, trong sự nghiệp làm tan rã giặc Mông Nguyên, ngay trên đất của chúng ta thời Triệu Vũ Đế và Hai Bà Trưng từng làm chủ.

Nhà thơ Mỹ gốc Nga, giải Nobenl văn chương năm 1987 đã nói: “Để hiểu biết về một con người, một dân tộc từ ngàn năm trước, thì chỉ có thi ca mới làm được điều đó mà thôi”!

Nhà văn GS-TS Mai Quốc Liên là một nhà nghiên cứu có công lao bảo tồn văn hoá dân tộc. Vai trò của ông với văn chương trung đại là không thể phủ nhận. Ông đã cùng với tập thể đồng nghiệp của mình, góp công lớn trong việc biên khảo một số tác phẩm của người xưa. Tuy nhiên, bài viết của ông về nhân vật lịch lịch sử Trần Ích Tắc thì không thể chấp nhận được.

(Trích bài TỔNG LUẬN)

 

VŨ BÌNH LỤC