ĐỌC “THÁNG TƯ MÀU NHỚ” CỦA PHẠM ĐỨC MẠNH / Đặng Xuân Xuyến

Lời tác giả Đặng Xuân Xuyến:

          Sáng nay, 01 tháng 05 năm 2020, nhà văn, nhà báo Phạm Đức Mạnh trao đổi qua điện thoại với chúng tôi về 2 đoạn trong bài viết “ĐỌC “THÁNG TƯ MÀU NHỚ” CỦA PHẠM ĐỨC MẠNH” của tác giả Đặng Xuân Xuyến:

          (01): - Chả có lẽ cái giá của chiến thắng là nhục? Là tội ác? Thế thì phũ quá, mà nói thế cũng chả hẳn đúng, chả nên. Tôi không trả lời ông vì tin ông đang đau lắm, đang hận cuộc chiến “chống Mỹ cứu nước” nhiều lắm. Nói đúng hơn, ông đang hận xã hội này với đầy rẫy những bất công, ngang trái, những mảnh đời sống không bằng chết đang hiển hiện trước mắt, đang diễn ra hàng ngày hàng giờ trong cái xã hội đang dần mất đi những luân thường đạo lý, đang bị “tiền” - “quyền” và “côn đồ” khuynh đảo.

          (02): Đến giờ, tôi vẫn bị ám ảnh những hình ảnh người lính sau cuộc chiến bị chế độ phụ bạc, bỏ rơi như ông đã khắc họa trong “Tháng Tư màu nhớ”: Phũ, mà đau, nhưng oái oăm lại đúng, chả ai phản bác được vì đó là những lát cắt của cuộc sống đang diễn ra và chưa biết đến lúc nào sẽ kết thúc:
cảm nhận bài thơ chưa thật đúng với ý của tác giả Phạm Đức Mạnh.

          Đành rằng một bài thơ có nhiều góc nhìn, nhiều cách tiếp cận, cảm nhận, không nhất thiết phải như ý của tác giả thơ và cảm nhận của chúng tôi dựa trên câu chữ, hình ảnh của bài thơ nhưng để đồng thuận với tác giả thơ, chúng tôi thay 2 đoạn văn trên như trao đổi của nhà văn, nhà báo Pham Đức Mạnh.

        Sáng nay, 30 tháng 04.2020, đọc bài thơ TÔI của Phạm Đức Mạnh, nhà phê bình Nguyễn Xuân Dương đã chia sẻ trên dòng thời gian của ông, tôi còm: “Cái giá của "chiến thắng" sao mà đắt thế? đau thế?”. Tối nay, đọc nhà thơ Phạm Đức Mạnh trả lời: “Còn hơn thế Đặng Xuân Xuyến ạ. Có người may mắn vượt qua, đổi đời. Có người không may mãi chìm ngập trong nỗi đau, cơ cực không thoát ra được.”

        Tôi tự hỏi: - Chả lẽ cái giá của chiến thắng sao mà đắt thế? Hiển nhiên kẻ gây nên chiến tranh là tội ác? Và hậu quả để lại sau cuộc chiến cũng dai dẳng kéo dài thật phũ phàng. Nhiều người lính trở về bị thương tật, mất sức, vất vả kế mưu sinh. Có người bị nhấn chìm trong nỗi đau bị ngấm chất độc màu da cam phải gánh những hậu quả không lường trước. Tôi tin chắc ông cũng đang đau lắm, và nhiều người cũng nghĩ như ông rất căm ghét chiến tranh phi nghĩa, làm cho cả dân tộc ta chìm trong đau thương mất mát. Và hiện tại, sau 45 năm đất nước sống trong hòa bình thống nhất, chứng kiến xã hội “với những mảng tối” có những bất công, ngang trái; những mảnh đời vất vả mưu sinh, trong đó có những người lính,…đang hiển hiện trước mắt, đang diễn ra hàng ngày, hàng giờ trong xã hội; những tiêu cực đang làm xói mòn niềm tin; những luân thường đạo lý đang dần làm phai mờ cội rễ; thậm chí có những quan chức còn bị “tiền, quyền” làm mất đi những giá trị cốt lõi, và chỉ biết sống cho riêng mình… (01)

        Chiều, đọc bài “Tháng Tư màu nhớ” của ông, tôi đã còm: “Những câu thơ như cứa vào tim người đọc!”. Và rất nhanh ông trả lời: “Để ta luôn nhắc mình đừng quên quá khứ, đừng bao giờ mất cảnh giác, thỏa hiệp,... Đặng Xuân Xuyến”. Rất tác phong người lính: nhanh và thẳng. Tôi cũng qua đời lính, cũng đã từng cầm súng giữ biên cương, đối diện với giặc Tàu (dù chỉ vài tháng) nên thích sự thẳng thắn, dứt khoát, mau lẹ trong hành xử (trả lời bạn facebook bình luận) của ông.

        Đến giờ, tôi vẫn bị ám ảnh những hình ảnh người lính trở về sau cuộc chiến vẫn chịu nhiều thiệt thòi, vẫn hàng ngày, hàng giờ chữa những vết thương không thể lành do chiến tranh để lại - Đó là những đứa con bị nhiễm chất độc màu da cam,…như ông đã khắc họa trong “Tháng Tư màu nhớ”. Nỗi đau âm ỉ sau chiến tranh - đó là những lát cắt của cuộc sống đang diễn ra và chưa biết đến lúc nào sẽ kết thúc: (02)

Tháng Tư

những người lính kiệt sức vì đạn bom

thoi thóp sống

lết tìm nhau

nhặt mảnh vụn xuân thì đang trôi mất

hàn rỉ sét chiến tranh

bó vết thương lòng kiếm tìm đồng đội

câu: “bó vết thương lòng kiếm tìm đồng đội” đau và đắt quá.  Tôi ngẩn người với suy nghĩ có phần ngờ nghệch: Sao người ta cứ rầm rộ tổ chức những lễ kỷ niệm “ngày chiến thắng”, “ngày giải phóng” làm gì nhỉ? Giá người ta hiểu được nỗi đau bị bỏ rơi, bị phụ bạc của những người lính sau cuộc chiến: “bó vết thương lòng kiếm tìm đồng đội”, để giảm bớt những ngợi ca chiến thắng, những chúc tụng làm tứa máu hàng triệu con tim người Việt không chỉ một thời ở phía bên kia chiến tuyến thì hay biết bao.

        Vâng. Những người lính “thoi thóp sống / lết tìm nhau”không chỉ để “nhặt mảnh vụn xuân thì đang trôi mất / hàn rỉ sét chiến tranh” mà còn “bó vết thương lòng kiếm tìm đồng đội” để an ủi phần hồn của những người đã nằm xuống. Tuy không hẳn tất cả đều vậy nhưng những hình ảnh như thế lại khá phổ biển thì đau và đáng hận lắm chứ?!

        Khi đọc những câu thơ: “mẹ thắt ruột chờ con / nỗi đau tê dại / hình viên đạn chẻ đôi găm xé vào tim mẹ / đứa bên này / đứa bên kia / hết đối đầu chĩa súng vào nhau / sao lặng lẽ không về”, tôi lặng người nhớ tới những câu thơ tài hoa của nhà thơ Chử Văn Long: “Mùa xuân về trên mộ hai người lính / Một phía bên kia, một phía bên này / Những ngọn cỏ gà bò lan chầm chậm / Như những bàn tay tìm gặp bàn tay.” (Xuân về trên mộ hai người lính - Chử Văn Long). Tôi giật mình với suy nghĩ: Chiến tranh, mãi mãi chỉ những người dân, người lính mới thấm thía tội ác của chiến tranh bởi chỉ họ mới là những người phải trả giá, phải chịu mất mát, hy sinh vì thế dù “thắng” hay “thua” thì họ vẫn là những người bị mất mát, đau khổ nên thơ của những người dân, người lính mới đau với nỗi đau của tình người, của nhân tình thế thái.

        Vâng. Cuộc chiến “huynh đệ tương tàn” đã kết thúc 45 năm nhưng hệ lụy của cuộc chiến “nhồi da xáo thịt” có lẽ còn nhức nhối rất lâu.

               

THÁNG TƯ MÀU NHỚ

Tháng Tư

đất trời rợp sắc đỏ

cờ

hoa

tiếng khóc vỡ òa màu nhớ

người qua cõi chết trở về

nổ bung nụ cười chiến thắng

non sông một dải nối liền

Tháng Tư

những người lính kiệt sức vì đạn bom

thoi thóp sống

lết tìm nhau

nhặt mảnh vụn xuân thì đang trôi mất

hàn rỉ sét chiến tranh

bó vết thương lòng kiếm tìm đồng đội

Tháng Tư

ký ức dâng tràn

mẹ thắt ruột chờ con

nỗi đau tê dại

hình viên đạn chẻ đôi găm xé vào tim mẹ

đứa bên này

đứa bên kia

hết đối đầu chĩa súng vào nhau

sao lặng lẽ không về

Trắng hồn khăn tang

kiếp phong trần bày lên niết bàn lạnh lẽo

mẹ thắp nén hương đắng đời sinh nở

dằn cơn vật vã cô đơn

húp cháo

chờ được phong danh hiệu

Tháng Tư

những ngôi biệt thự nguy nga

phơi quyền lực

giàu sang trước phố

ẩn náu gam xấu hổ

người qua vội bước chân xa

Tháng Tư

mùa tha thứ cho nhau

nhìn từ nhiều phía

hạnh phúc

khổ đau

ai muốn quên

ai hoài nhớ

Người lính

bị nhuốm chất độc da cam

ngâm đời trong bể khổ

làm sao gieo hạt tương lai

Ngày

sống ngồi niệm được thua

nuôi ký ức

Đêm

tập chết mơ chốn vô thường

chuông hồn

ru giấc thời gian cũng ám ảnh

giật mình…

27.04.2020

Phạm Đức Mạnh

*.

Hà Nội, 20g35 ngày 30.04.2020

ĐẶNG XUÂN XUYẾN